آیا می‌دانستید ماساژ تا چه حد می‌تواند به تسکین درد، استرس، و اضطراب کمک کند؟ نه تنها بسیاری از فرهنگ‌های باستانی از ماساژ به عنوان یک روش درمانی استفاده می‌کنند، بلکه مطالعات و پژوهش‌های علمی بسیاری نیز اثرات قدرتمند ماساژ را تایید کرده‌اند. تا انتهای این مقاله با سایت بازده همراه باشید تا در مورد سازوکار واقعی ماساژ و فواید ماساژ از نظر علمی برای سلامتی اطلاعات بیش‌تری به دست بیاورید.
چرا ماساژ باعث ایجاد حس خوب در آدم می‌شود و دارای فواید بسیاری برای سلامتی است؟
الف. ماساژ باعث ترشح هورمون‌هایی (اندورفین و انکفالین) می‌شود که اضطراب، استرس، و درد را کاهش می‌دهند.
ب. با کاهش سطح هورمون‌های استرس (نوراپی‌نفرین، اپی‌نفرین، و کورتیزول) باعث کاهش ضربان قلب، کاهش فشار خون، کاهش سرعت تنفس، و آرامش ماهیچهها می‌شود.
پ. باعث افزایش سطوح اکسی توسین در بدن می‌شود؛ این هورمون تعلقات اجتماعی و رفتارهایی نظیر اعتماد، سخاوت، و همدردی را بهبود می‌شود.
ت. فعالیت گیرنده‌های درد را در نخاع و ماهیچهها کاهش می‌دهد.
ث. با جلوگیری از تولید سیتوکین‌های التهابی (فاکتور نکروز توموری آلفا، اینترلوکین ۶، HSP-27) باعث توقف تورم و التهاب در بافت ماهیچهها می‌شود.
ج. جریان خون را در ماهیچهها، بافت همبند، و غدد لنفاوی افزایش می‌دهد.
فواید ماساژ برای درمان درد و جراحات
۱. ماساژ به درمان میگرن و سر دردهای مزمن کمک می‌کند
طی یک آزمایش بالینی بر روی ۴۷ بیمار مبتلا به میگرن، ماساژ دفعات حملات میگرن را کاهش داد و باعث بهبود کیفیت خواب در این افراد شد. این ماساژ شامل آرام‌سازی میوفاسیال و فشار ایسکمیک عمیق در نواحی کمر، شانه‌ها، گردن، و سر بود.
معمولا استرس جسمی و هیجانی باعث تحریک میگرن می‌شود. ماساژ از طریق کاهش ضربان قلب، اضطراب، و سطوح کورتیزول در طول جلسات مختلف به کاهش استرس کمک می‌کند. ماساژ با کاهش سطوح ماده‌ی P و عوامل التهابی که باعث تحریک درد میگرن می‌شوند، طول مدت خواب عمیق را افزایش می‌دهد.
طی یک آزمایش بالینی بر روی ۱۰۵ فرد مبتلا به سردردهای تنشی (وجود درد در سر، گردن، و پشت چشم‌ها)، ماساژ باعث کاهش شدت سر درد شد.
هم‌چنین، طی یک مطالعه‌ی دیگر، ماساژ از طریق کاهش درد در نقاط ماشه‌ای گردن و شانه‌ها باعث درمان سر درد در ۶۵ بیمار شد. نقاط ماشه‌ای نواحی حساس و دردناکی در بدن هستند که با بروز سر دردهای تنشی در ارتباط‌اند. ماساژ میزان تحریک گیرنده‌های درد را در این نقاط ماشه‌ای کاهش می‌دهد.
۲. ماساژ به افراد مبتلا به فیبرومیالژیا کمک می‌کند
فیبرومیالژیا نوعی وضعیت مزمن است که علائمی نظیر درد، سفتی مفاصل، و خستگی مفرط به همراه دارد. طی یک آزمایش تصادفی کنترل شده، ماساژ توانست درد و اضطراب را در ۷۴ بیمار مبتلا به فیبرومیالژیا کاهش دهد.
در مطالعه‌ای دیگر، یک دوره‌ی درمانی شامل تخلیه‌ی لنفاوی دستی و ماساژ بافت همبند باعث کاهش شدت درد و فشار در ۵۰ زن مبتلا به فیبرومیالژیا شد. هر دوی این ماساژها به آرامش شدن بدن، کاهش اسپاسم ماهیچهها، تسکین درد، و افزایش جریان خون کمک می‌کنند.
ماساژ از طریق کاهش سرعت ضربان قلب، فشار خون، و کاهش سرعت تنفس باعث کاهش درد و اضطراب می‌شود. هم‌چنین، ماساژ به افزایش ترشح هورمون‌های کاهنده‌ی درد و آرام کننده‌ی بدن (اندورفین و انکفالین) کمک می‌کند.
فواید ماساژ ۳: ماساژ به درمان آرتریت کمک می‌کند
آرتریت عبارت است از التهاب مزمن مفاصل که باعث تخریب غضروف می‌شود. طی یک آزمایش تصادفی کنترل شده، ماساژ درمانی توانست درد و سفتی مفاصل را در ۴۰ فرد بزرگسال مبتلا به آرتریت زانو درمان کند. در مطالعه‌ای دیگر، شرکت در جلسات هفتگی ماساژ به بهبودی ۱۲۵ بیمار مبتلا به آرتریت کمک کرد.
ماساژ هورمون‌های استرس را کاهش، و هورمون‌های کاهنده‌ی درد را افزایش می‌دهد. فشار ناشی از ماساژ روی اندام بدن با تحریک گیرنده‌های عصبی موجود در ماهیچهها و بافت همبند باعث کاهش تنش مفصل می‌شود.
۴. ماساژ صدمات ماهیچه‌ای را درمان، و بازیابی بدنی بعد از ورزش را تسریع می‌کند
طی یک مطالعه، ۲۹ بیمار مبتلا به درد شانه با استفاده از ماساژ بافت نرم درمان یافتند. ماساژ بافت نرم قدرت ترمیم ماهیچه را بعد از کشیدگی و وارد آمدن صدمه به شانه تقویت می‌کند. ماساژ از طریق کاهش تورم و هم‌چنین توقف ترشح برادی‌کینین و پروستاگلاندین از گلبول‌های سفید التهابی خون باعث جلوگیری از درد ماهیچه می‌شود.
با وجود این، طبق نتایج یک فرا تحلیل، تاثیرات ماساژ بر بازیابی بدن ورزشکاران آن‌چنان قابل توجه نیست، ولی تحت شرایط مناسب (بازیابی کوتاه مدت بعد از تمرینات شدید و ترکیبی) می‌تواند مفید باشد.
ماساژ از طریق تقویت رشد سلول باعث افزایش توان ترمیمی ماهیچهها می‌شود، و هم‌چنین از طریق جلوگیری از تولید سیتوکین‌های التهابی (فاکتور نکروز توموری آلفا، اینترلوکین ۶، HSP-27) به کاهش التهاب ناشی از صدمات وارده بر ماهیچهها در طول انجام تمرینات ورزشی کمک می‌کند.
فواید ماساژ ۵: ماساژ به بازیابی از سکته‌ی مغزی نیز کمک می‌کند
طی یک مطالعه، طب سوزنی الکتریکی و ماساژ توانستند توانایی حرکت دست و شانه را در ۱۲۰ بیمار مبتلا به همی‌پارزی بهبود ببخشند. طب سوزنی و ماساژ باعث آرامش ماهیچهها و بهبود جریان خون در اطراف سرخرگ‌ها و عروق خونی مسدود شده می‌شوند.
طی مطالعه‌ای دیگر، ماساژ لمسی با کاهش اضطراب و درد، و هم‌چنین با بهبود کیفیت زندگی و کارکردهای حسی و حرکتی به بازیابی ۵۰ فرد مبتلا به سکته‌ی مغزی کمک کرد. در این مطالعه، ماساژ باعث افزایش فعالیت بخشی از مغز شد که با احساس رضایت و تنظیم هیجانی در ارتباط هستند.
هم‌چنین در یک مطالعه، روش‌های درمانی بازیابی حرکات صورت با استفاده از تمرینات ماهیچه‌ای، ماساژ، و مراقبه – آرام‌سازی به کنترل فلج صورت در ۱۶۰ بیمار کمک کردند. تحریک الکتریکی و ماساژ به تحریک اعصاب آسیب دیده در ماهیچه‌های مورد نظر و بازیابی کامل حرکات ماهیچهها منجر شد.
۶. ماساژ به درمان درد مزمن در پایین کمر کمک می‌کند
طی یک آزمایش، ماساژ توانست با بهبود برخی کارکردها در کمر به طور موثر به درمان کمر درد مزمن کمک کند. ماساژ جریان خون را افزایش می‌دهد، گیرنده‌های درد را در بافت ماهیچه مسدود می‌کند، و به مغز پیام می‌دهد تا بدن را آرام سازد.
۷. ماساژ به بهبود درد ناشی از صدمات نخاعی کمک می‌کند
در یک آزمایش، ۲۰ بیمار مبتلا به صدمات نخاعی توانستند با هفته‌ای دو بار شرکت در جلسات ماساژ به نتایج خوبی دست یابند. هم‌چنین در یک مطالعه‌ی دیگر، طب سوزنی و ماساژ با کاهش درد ۳۰ شرکت کننده به درمان صدمات نخاعی کمک کند.
ماساژ با فعال کردن سامانه‌ها مهار درد در نخاع و از طریق ترشح هورمون‌های ضد درد طبیعی (اندورفین و انکفالین) به کاهش درد کمک می‌کند.
فواید ماساژ ۸: ماساژ به درمان جای سوختگی کمک می‌کند
طی یک مطالعه، ماساژ توانست به کاهش درد، توقف خارش، و بهبود ظاهر سوختگی در ۱۴۶ بیمار کمک کند. ماساژ از طریق تجزیه‌ی بافت اثر سوختگی و ترمیم پوست باعث توقف رشد بافت سوختگی‌ها می‌شود. هم‌چنین، ماساژ به منظور تسکین درد، آرام‌سازی ماهیچهها، و ایجاد حس تن‌درستی به تحریک فیبرهای عصبی می‌پردازد.
۹. ماساژ به درمان سندرم درد میوفاسیال کمک می‌کند
سندرم درد میوفاسیال به دلیل بروز درد در نقاط ماشه‌ای موجود در ماهیچه‌های گردن و شانه ایجاد می‌شود. در یک آزمایش، ماساژ از طریق کاهش تحریک گیرنده‌ی درد در نقاط ماشه‌ای به درمان سندرم درد میوفاسیال در ۶۷ بیمار کمک کرد.
به علاوه، ماساژ برای کاهش احساس درد به فعال‌سازی نواحی خاصی از مغز (قشر پیش‌پیشانی) می‌پردازد.
فواید ماساژ ۱۰:باعث تسهیل در زایمان و کاهش آسیب به نوزاد هنگام زایمان می‌شود
نتایج یک بررسی سامانمند نشان دادند، ماساژ واژینال در آخرین ماه بارداری توانست از طریق کاهش احتمال درد و آسیب به نوزاد، افزایش انعطاف‌پذیری، و کاهش مقاومت ماهیچه‌ای و بافت نرم به شکل موثری به آماده‌سازی ۲۴۹۷ زن برای زایمان کمک کند. با وجود این، ماساژ فقط برای زنانی موثر بود که پیش‌تر دارای زایمان طبیعی بودند.
۱۱. ماساژ به درمان درد مفصل گیجگاهی زیرواره‌ای کمک می‌کند
مفصل گیجگاهی زیرواره‌ای آرواره را به استخوان‌های گیجگاهی در جمجمه متصل می‌کند. طی نتایج یک مطالعه‌ی موردی، ماساژ باعث کاهش درد و استرس، افزایش میزان باز شدن آرواره و دامنه‌ی حرکتی گردن، و کمک به آرام‌سازی گرفتگی ماهیچه در زنان مبتلا به درد مفصل گیجگاهی زیرواره‌ای می‌شود. به علاوه، ماساژ به کاهش تورم بافت و درد ناشی از اختلال مفصل گیجگاهی زیرواره‌ای کمک می‌کند.
فواید ماساژ ۱۲: ماساژ باعث درمان سندرم تونل کارپال می‌شود
طبق نتایج یک مطالعه‌ی راهنما، انجام ماساژ هدفمند و مخصوص سندرم تونل کارپال توانست به کاهش درد و بهبود توانایی گرفتن اشیا با دست در ۲۷ بیمار مبتلا به سندرم تونل کارپال کمک کند. طی یک مطالعه‌ی دیگر، ماساژ به بهبود شدت درد و کارکرد دست و مچ ۲۱ بیمار مبتلا به سندرم تونل کارپال کمک کرد.
ماساژ به بهبود جریان خون، افزایش تخلیه‌ی مواد زائد از غدد لنفاوی، و کاهش تنش ماهیچه‌ای کمک می‌کند. هم‌چنین، ماساژ باعث تسکین اختلال بافت همبند، کاهش فعالیت نقطه‌ی ماشه‌ای میوفاسیال در بافت نرم، و کاهش فشار در امتداد مسیر عصبی ستون فقرات گردنی تا مچ دست می‌شود.
فواید ماساژ برای بهبود سلامت روانی
۱۳. ماساژ باعث کاهش استرس و اضطراب می‌شود
در یک مطالعه، ماساژ سوئدی توانست میزان اضطراب را در ۴۸ بیمار بستری در ICU کاهش دهد. ماساژ باعث آرام‌سازی ماهیچه، افزایش جریان خون، کاهش سرعت تنفس، و تسکین درد می‌شود.
ماساژ با کاهش هورمون‌هایی که باعث افزایش ضربات قلب، تنفس، و تعریق می‌شوند (نوراپی‌نفرین و آدرنوکورتیکوتروپین) به کاهش اضطراب و استرس کمک می‌کند.
فواید ماساژ ۱۴: ماساژ به درمان بی‌خوابی کمک می‌کند
طی یک مطالعه، ماساژ درمانی چینی توانست به درمان بی‌خوابی به ۴۴ زن پس از دوره‌ی یائسگی کمک کند. ماساژ مرحله‌ی سوم و چهارم خواب را که برای ترمیم بدن و تحریک دستگاه ایمنی بدن با اهمیت هستند، افزایش می‌دهد. ماساژ از طریق کاهش سطوح ماده‌ی P و عوامل التهاب‌زا باعث افزایش طول زمان خواب عمیق می‌شود.
ماساژ دارای اثر آرام‌بخشی و تمدد اعصاب است. ماساژ با ترشح اندورفین باعث کاهش سرعت ضربان قلب، تنفس، و تنش ماهیچه، و هم‌چنین افزایش جریان خون می‌شود.
فواید ماساژ برای بهبود کارکرد سیستم ایمنی بدن
۱۵. ماساژ دستگاه ایمنی بدن را تقویت می‌کند
طی یک مطالعه، انجام ماساژ درمانی به صورت هفتگی با افزایش گلبول‌های سفید و خون و سطوح سلول‌های ایمنی در بدن ۴۵ شرکت کننده، با تقویت دستگاه ایمنی بدن آن‌ها شد.
هم‌چنین، شرکت در یک جلسه‌ی ماساژ سوئدی نیز باعث افزایش شمار گلبول‌های سفید و کاهش سطوح کورتیزول در بدن ۵۳ شرکت کننده شد.
۱۶. ماساژ کیفیت زندگی افراد مبتلا به HIV/AIDS را بهبود می‌بخشد
دانشمندان طی یک آزمایش مشاهده کردند، ماساژ باعث بهبود کیفیت زندگی، محافظت از کارکرد ایمنی، و کاهش استرس در ۴۲ بیمار مبتلا به HIV/AIDS شد.
طبق نتایج مطالعه‌ای دیگر روی ۲۴ کودک مبتلا به ایدز، ماساژ توانست شمار سلول‌های ایمنی (لنفوسیت‌های CD4 و CD8، و سلول‌های کُشنده‌ی طبیعی) را افزایش دهد.
سایر فواید ماساژ برای سلامتی
فواید ماساژ ۱۷: ماساژ کیفیت زندگی بیماران سرطانی را بهبود می‌بخشد
طی یک مطالعه، ماساژ درمانی توانست درد، خستگی مفرط، حالت تهوع، و اضطراب را در ۵۸ شرکت کننده‌ی تحت شیمی‌درمانی کاهش دهد. در یک مطالعه‌ی دیگر، ماساژ درمانی باعث کاهش استرس، اضطراب، درد، و آرامش ۳۴۳ بیمار سرطانی شد. ماساژ با افزایش دوپامین، سروتونین، اندورفین، و انکفالین باعث افزایش حس آرامش و کاهش درد می‌شود.
آزمایش دیگری روی ۳۱ زن مبتلا به سرطان سینه نشان داد، تخلیه‌ی لنفاوی دستی با کاهش تورم غدد لنفاوی باعث تسکین درد و ناراحتی می‌شود. تخلیه‌ی لنفاوی دستی جریان خون را افزایش می‌دهد و مواد زائد را از غدد لنفاوی خارج می‌سازد.
۱۸. ماساژ فشار خون را کاهش می‌دهد و وضعیت سلامت قلب را بهبود می‌بخشد
طی یک آزمایش بالینی، ماساژ سوئدی توانست فشار خون را در ۵۰ زن مبتلا به فشار خون بالا کاهش دهد.
تغییر در فشار خون به نوع ماساژ بستگی دارد؛ برای مثال:
الف. ماساژ درمانی با نقاط ماشه‌ای باعث ایجاد درد می‌شود، و می‌تواند ضربان قلب و فشار خون را بالا ببرد.
ب. ماساژ سوئدی با جلوگیری از پاسخ به درد (از طریق تحریک عصب واگ) باعث کاهش فشار خون می‌شود.
ماساژ بافت عمیق فشار خون و ضربان قلب را در ۲۶۳ شرکت کننده در یک مطالعه کاهش داد. ماساژ از طریق افزایش میزان اکسیژن ورودی به بدن باعث کاهش فشار خون و ضربان قلب می‌شود؛ و همین مسئله می‌تواند به کاهش فعالیت سامانه‌ی مربوط به فشار خون (سامانه‌ی رنین – آنژیوتانسین) منجر شود.
هم‌چنین، ماساژ از طریق کاهش واکنش استرس و سطوح کورتیزول در بدن، متغیر ضربان قلب را در ۳۷ نوزاد زودرس کاهش داد.
فواید ماساژ ۱۹: ماساژ باعث بهبود یبوست مزمن می‌شود
طی یک مطالعه، ماساژ معده به درمان یبوست مزمن در ۶۰ بیمار کمک کرد. ماساژ باعث افزایش حرکات روده و تسکین درد و ناراحتی می‌شود.
ماساژ با فعال‌سازی گیرنده‌های کششی باعث ایجاد انقباض در روده‌ها و راست روده می‌شود. هم‌چنین، ماساژ با کاهش تنش در ماهیچه‌ی معده به بهبود گوارش و اجابت مزاج کمک می‌کند.
۲۰. ماساژ به رشد نوزاد نیز کمک می‌کند
ماساژ نوزاد باعث بهبود مهارت‌های حرکتی، رفتارهای شخصی و اجتماعی، و وضعیت خواب و آسایش نوزاد می‌شود. هم‌چنین، ماساژ نوزاد هورمون‌های استرس و میزان گریه‌ی نوزاد را کاهش می‌دهد.
در یک آزمایش، رفتار و تعامل ۵۲ نوزاد با مادرشان با استفاده از ماساژ بهبود یافت. ماساژ اکسی توسین را در بدن افزایش می‌دهد؛ این هورمون باعث افزایش تعلقات اجتماعی و بهبود رفتارهایی نظیر اعتماد، سخاوتمندی، و همدردی می‌شود.
۲۱. ماساژ پوست سر باعث افزایش رشد مو می‌شود
در یک مطالعه، ماساژ پوست سر با افزایش جریان خون در این ناحیه و تحریک مستقیم فولیکول‌های مو باعث بهبود رشد مو در ۹ مرد سالم شد. ابتدا، پس از ۱۲ هفته ریزش مو، رشد مو و ضخامت آن ظرف ۲۴ هفته‌ی بعد به اندازه‌ی قابل توجهی بهبود یافت.
ترکیب ماساژ با سایر روش‌های درمانی
معمولا جهت کمک به درمان صدمات ماهیچه‌ای و تسکین درد، ماساژ سنتی چینی را با طب سوزنی ترکیب می‌کنند. بادکش، نوعی روش درمانی سنتی چینی، نیز را با ماساژ ترکیب می‌کنند تا درد مزمن گردن و شانه را تسکین دهند.
با این‌که رایحه درمانی غالبا فقط از ویژگی‌های رایحه‌ای گیاهان دارویی بهره می‌گیرد، روغن‌های معطر دارای طیف گسترده‌ای از خواص دارویی از قبیل اثربخشی بر التیام زخم، عفونت، جریان خون، و گوارش هستند. روغن‌های معطر با کاهش اضطراب و بهبود کیفیت زندگی باعث افزایش اثر ماساژ در بدن می‌شوند.
سونا و لجن درمانی نیز در ترکیب با ماساژ می‌توانند باعث تسکین درد و کاهش التهاب شوند.
عوارض جانبی و محدودیت‌های ماساژ درمانی
عوارض جانبی ماساژ بسیار محدود و نسبتا خفیف هستند. از جمله اثرات جانبی ماساژ درمانی می‌توان به کبود شدگی، سر درد، خستگی مفرط، افزایش درد و ناراحتی، حالت تهوع، و حساس شدن پوست اشاره کرد.
عوارض جانبی جدی‌تر، ولی نادر ماساژ نیز شامل شکستگی استخوان، پارگی کبد، و رابدومیولیز است که در اثر تخریب فیبرهای ماهیچه‌ای ایجاد می‌شود. رابدومیولیز باعث ضعف و تب می‌شود و ممکن است به نارسایی کلیوی نیز منجر شود.
اگر دچار بثورات جلدی، عفونت، زخم، یا تب هستید، از انجام ماساژ خودداری کنید. افرادی که در معرض خونریزی هستند نیز باید از ماساژ دوری کنند. ماساژ عمیق معده نیز ممکن است به خونریزی داخلی منجر شود؛ از این رو، افرادی که به شدت در معرض ایجاد لخته‌های خونی هستند باید از این ماساژ خودداری کنند. هم‌چنین، در صورت وجود لخته‌ی خون، استنت، و اندام‌های مصنوعی در بدن نیز باید از دریافت ماساژ خودداری کنید.
انواع ماساژ
۱. ماساژ سوئدی
شکل کلاسیکی از ماساژ است که به رفع گرفتگی ماهیچهها و بهبود گردش خون کمک می‌کند. در این روش، برای ماساژ دادن پوست و ماهیچه‌های نواحی مورد نظر از ضربه زدن آرام، ورز دادن، مالیدن، زدن ضربات آهسته و پیوسته، و لرزاندن استفاده می‌شود.
۲. دستکاری مفصل و ماهیچه (مانیپولاسیون)
در این روش، با استفاده از ماساژ، کشیدن، و حرکت دادن رباط‌ها، تاندون‌ها، و ماهیچهها وضعیت حرکتی بیمار را بهبود و درد وی را تسکین می‌دهند. این روش را غالبا به همراه روش‌های فیزیوتراپی انجام می‌دهند.
۳. حرکت دادن مفصل و ماهیچه (موبیلیزاسیون
این روش بر حرکت دادن ستون فقرات، مفاصل، و ماهیچه‌های بدن برای بهبود تحرک، آرام‌سازی ماهیچهها، و بهبود وضعیت استقرار بدن تمرکز دارد. این روش نیز، مانند روش دستکاری مفصل و ماهیچه، به همراه روش‌های فیزیوتراپی انجام می‌شود.
۴. ماساژ بافت همبند
این روش، با رفع تنش و گرفتگی در بافت همبند که مسئول اتصال اندام‌ها، ماهیچهها، و اعصاب به یکدیگر است، به درمان بیماری‌ها کمک می‌کند.
۵. ماساژ بافت عمیق
این ماساژ با وارد کردن فشار قوی بر ماهیچهها و تاندون‌ها به درمان لایه‌های عمیق‌تر ماهیچهها می‌پردازد.
۶. ماساژ میوفاسیال (نقاط ماشه‌ای)
در این روش، روی نقاط ماشه‌ای درد که شامل بافت ماهیچه‌ای پر تنش و بسیار حساس، و نواحی اتصال بافت همبند هستند، فشار خاصی وارد می‌شود. موضوع نقاط ماشه‌ای مسئله‌ای بحث‌برانگیز است و ماساژ میوفاسیال ممکن است همواره موثر نباشد.
۷. ماساژ سنتی چینی
در این روش، با استفاده از حرکات چرخشی نوک انگشتان فشار ملایمی بر برخی نقاط خاص طب فشاری بدن وارد می‌شود؛ غالبا این روش به همراه طب سوزنی استفاده می‌شود.
۸. ماساژ شیاتسو
ماساژ شیاتسو نوع ژاپنی ماساژ درمانی نقاط ماشه‌ای است که برای ماساژ نقاط طب فشاری در بدن از انگشتان شست استفاده می‌شود.
۹. تخلیه‌ی لنفاوی دستی
این روش، به طور طبیعی به تخلیه‌ی محصولات زائد در غدد لنفاوی کمک می‌کند.
۱۰. ماساژ تایلندی
این روش عبارت است از کشیدن و انجام حرکات کششی روی دستها و پاها، و هم‌چنین شامل وارد کردن فشار قوی و ریتمیک بر بدن با استفاده از دستها، آرنج‌ها، زانوها، یا پاها است. ماساژ تایلندی جهت درمان بیماری‌ها بر دستکاری “خطوط انرژی” (مانند نقاط طب فشاری) که در سراسر بدن گسترده شده‌اند، تمرکز دارد.
۱۱. ماساژ آیورودا
ماساژ آیورودا شکل باستانی طب هندی است که شامل ماساژ آرام بدن با استفاده از روغن‌های گیاهی، و حرکات و ضربه‌های ریتمیک می‌شود.
۱۲. ماساژ تانتریک
نوعی ماساژ است که با استفاده از انرژی و میل جنسی، و با لمس برخی نقاط حساس به رسیدن به سطح بالایی از هوشیاری کمک می‌کند. این ماساژ باعث ایجاد حس تن‌درستی و آرامش عمیق می‌شود.