وقتی صحبت از مقابله با بی‌حوصلگی در دوران قرنطینه ناشی از کووید ۱۹ به میان می‌آید، پازل‌ها، جدول‌های سرگرمی، و بازی‌های به اصطلاح تخته‌ای یا رومیزی کمک زیادی می‌توانند بکنند. هم‌چنین، دانشمندان به این نتیجه رسیده‌اند که بازی‌ها یک اثر جانبی مفید به همراه دارند؛ آن‌ها برای مغز مفید هستند. در ادامه این نوشتار با ما همراه باشید تا ۵ نکته درباره فواید بازی های فکری برای تقویت قدرت مغز را بدانید.
دکتر برتا رزیک، متخصص پزشکی خانواده در موسسه‌ی سلامت هنری فورد، در این مورد می‌گوید، “بازی‌های تخته‌ای، پازل‌ها، و جدول‌ها فوایدی فراتر از وقت‌گذرانی و سرگرمی دارند. آن‌ها ذهن را درگیر می‌کنند و باعث رسیدن انسان به حس تندرستی و کمال می‌شوند.”
تقویت مغز
وقتی به طور عمومی از همه‌ی آدم‌ها خواسته شد در خانه‌های‌شان بمانند، بسیاری از آدم‌ها دچار بی‌قراری شدند، و کنترل و آرامش‌شان را از دست دادند. حتی هم‌اکنون، با این‌که در بسیاری از بخش‌ها کسب و کار‌ها مجددا باز شده‌اند و برخی از محدودیت‌ها در چندین کشور کاهش یافته‌اند، هنوز بسیاری از آدم‌ها سعی می‌کنند بیشتر وقت‌شان را در خانه بگذرانند و تماس با دیگران را محدود کنند. هنوز مشخص نیست تا چه زمان این وضعیت ادامه پیدا می‌کند. در این مقاله، دکتر رزیک به مجموعه‌ای از پرسش‌ها پاسخ داده و توضیح داده است چرا پازل‌ها، بازی‌های فکری، و حتی جدول‌های سرگرمی می‌توانند در طول این دوران سخت مانند یک پادزهر عمل کنند:
۱. بی‌حوصلگی و قرنطینه چه تاثیراتی بر سلامت جسمی و روانی‌مان می‌گذارند؟
بسیاری از آدم‌ها می‌دانند بی‌حوصلگی چه حس و حالی ایجاد می‌کند – کاهش علاقه و سرگردانی ذهن. یک همه‌گیری جهانی را نیز به این ترکیب اضافه کنید؛ به این ترتیب، متوجه می‌شوید چرا بسیاری از آدم‌ها این چنین احساس پریشانی کرده‌اند. تاثیرات روان‌شناختی قرنطینه می‌توانند بسیار شدید باشند. دوره‌های قرنطینه با افزایش میزان خشم، زودرنجی، اضطراب، بی‌‌خوابی، و عدم تمرکز در افراد در ارتباط هستند.
۲. از چه طرقی می‌توان در دوره‌ی برقرار فاصله‌ی اجتماعی، ذهن را هم‌چنان درگیر نگه داشت؟
برای آن‌که بتوانیم از لحاظ احساسی، فکری، و عملی به وضعیت خوبی برسیم، باید راه‌های مناسبی پیدا کنیم. مطالعات مکررا نشان می‌دهند، بازی‌های فکری به کاهش احتمال ابتلا به زوالِ شناختی کمک می‌کنند. ولی لازم نیست همیشه به دنبال بازی‌هایی بگردید که در فروشگاه‌ها به فروش می‌رسند. خلاق باشید و برای خودتان بازی‌های فکر بسازید – چیزی شبیه مسابقه‌ی جستجو که با پیاده‌روی طبیعی یا دورهمی خانوادگی ترکیب شده باشد. لازم نیست بازی‌های فکری چیز پیچیده‌ای باشند.
۳. بازی‌های دیجیتالی تا چه حد قابل قبول هستند؟
بازی‌های دیجیتالی نه فقط بازیکنان متعددی را درگیر یک فعالیت فکری می‌کنند، بلکه آن‌ها می‌توانند اتصالات اجتماعی را میان بازیکنانی که کیلومترها از هم دور هستند، تقویت کنند. به علاوه، بازی‌های فکری نیازمند پردازش اطلاعات سریع و انجام هم‌زمان چندین وظیفه هستند؛ که هر دوی این‌ها مهارت‌های مهمی برای رشد کودکان به شمار می‌روند. هشدار: حفظ محدودیت‌های قابل قبول برای مدت زمانی که کودکان پشت کامپیوتر می‌نشینند، بسیار بااهمیت است. مطالعات نشان داده‌اند، انجام بیش از اندازه‌‌ی بازی‌های ویدئویی می‌تواند به بروز اختلال در توجه و حتی رفتارهای اعتیاد‌آمیز منجر شود. برخی از دستورالعمل‌های اساسی در خصوص کودکان و رسانه‌های دیجیتالی عبارت هستند از:
- کودکان زیر ۲ سال نباید در مقابل صفحه‌های نمایشگر قرار بگیرند.
- کودکان ۲ الی ۵ سال فقط یک ساعت یا کم‌تر می‌توانند در برابر نمایشگر قرار بگیرند.
- کودکان بالای ۵ سال نیز حداکثر ۲ ساعت می‌توانند از این دستگاه‌ها استفاده کنند، و والدین نیز باید درباره‌ي مدت زمان استفاده از رسانه‌ها نیز با آن‌ها گفتگو کنند.
۴. برای بهبود کارکرد شناختی چه کارهایی می‌توان انجام داد؟
چند راه ساده وجود دارند که برای تقویت فعالیت مغزی در دوران قرنطینه می‌توان انجام داد. در ادامه، به چند مورد اشاره می‌کنیم:
- یادگیری کلمه یا اطلاعات جدید در هر روز. شما می‌توانید کلمه‌ها یا اطلاعات جدید را متناسب با سن و سطح مهارت‌تان فرا بگیرید.
- بازی با جورچین یا پازل عکس. بازی جورچین که در ابتدا برای تدریس جغرافیا ساخته شده بود، هم‌اکنون ظاهرا بی‌نهایت تنوع پیدا کرده است. این سرگرمی به بهبود قدرت استدلال بصری – فضایی و حافظه‌ی کوتاه مدت کمک می‌کند.
- بازی با هنر. یک شاهکار هنری یا یک هنرمند انتخاب کنید و روش‌های وی را مطالعه کنید. البته، اگر بتوانید شاهکار هنری خودتان را خلق کنید که بهتر خواهد بود. آیا شما خودتان را ذاتا یک هنرمند نمی‌دانید؟ تعدادی کتاب رنگ‌آمیزی بخرید یا از کتاب‌های کمک آموزشی نقطه به نقطه استفاده کنید.
- یادگیری اطلاعاتی درباره‌ی منظومه‌ی شمسی. اگر فرزند دارید، حتی می‌توانید شکل اصلی منظومه‌ی شمسی را با استفاده از برچسب‌های مخصوص روی سقف اتاق درست کنید.
۵. درباره‌ی بازی‌های فیزیکی چه‌طور؟
مطالعات نشان داده‌اند، فعالیت‌های بدنی می‌توانند کارکرد حافظه، زمان واکنش، و سرعت پردازش را بهبود ببخشند. حتی شواهدی نیز وجود دارند که نشان می‌دهند، آدم‌ها هنگام حرکت، بهتر می‌توانند اطلاعات را یاد بگیرند و به خاطر بسپارند. هر جا برای‌تان مقدور است، فعالیت فیزیکی را نیز به بازی‌های‌تان اضافه کنید، به خصوص اگر فرزندان جوان‌تری دارید. طناب‌بازی کنید، قایم موشک بازی کنید، با وسطی بازی کنید. تمام این بازی‌ها به طور هم‌زمان، ذهن و بدن را به حرکت وامی‌دارند.
سرگرم شدن علی‌رغم محدودیت‌ها
وقتی صحبت از حفظ سلامت ذهنی و جسمی در طول این دوران آشفته به میان می‌آید، تمرین دادن و فعال نگه داشتن ذهن‌تان از اهمیت بالایی برخوردار می‌شود. فعالیت‌های محرک مغز برای تمام آدم‌ها در تمام سنین مهم هستند.
با ایجاد محدودیت‌های کرونایی، به نظر می‌رسد نسل‌های مختلف یک خانواده مجبور هستند، تقریبا در بیشتر ساعات شبانه‌روز، در کنار یکدیگر در خانه بمانند. نکته‌ی اصلی این‌جا است که باید فعالیت‌هایی را پیدا کنید که بتوانند تمام افراد خانواده را درگیر کنند.
دکتر رزیک توصیه می‌کند، “خودتان را به یک نوع بازی خاص محدود نکنید. در عوض، انواع مختلفی از بازی‌ها را در برنامه‌ی روزانه‌تان قرار دهید؛ هم‌چنین، برای بهره‌مندی حداکثری از این فرصت به دست آمده، در کنار بازی‌های ذهنی، فعالیت‌های بدنی نیز انجام دهید.”