نمی‌توان انکار کرد که اختراع هواپیما یکی از بزرگ‌ترین شاهکارهای دست بشر بوده تا راحتی، سرعت و بهبود در روابط تجاری و سفرها را فراهم کند. بااین‌حال هر نوع اختراعی که در زمینه‌های مختلف، در جهان صورت می‌گیرد، آثار و تبعات مختلفی دارد و همه آن‌ها همیشه خوب نیستند.
هواپیما نیز از این قاعده مستثنا نیست و باوجود فواید و کاربردهای بی‌نظیری که دارد، برخی معایب نیز در آن وجود دارد. اگرچه هر زمان تصمیم بگیریم، می‌توانیم با گرفتن بلیط هواپیما به شهرهای مختلف سفر کنیم، اما در این میان باید آلودگی‌هایی که هواپیما در محیط‌زیست ایجاد می‌کند، در نظر داشته باشیم. در ادامه برخی از آثار منفی هواپیما روی اکوسیستم را باهم بررسی می‌کنیم.
تاثیر هواپیما روی محیط‌زیست
قبل از هر چیز این موضوع را در نظر داشته باشید که فقط هواپیما نیست که باعث ایجاد آلودگی در محیط می‌شود. به عبارتی دیگر تمام صنایعی که امروزه بشر به کار می‌برد، به‌نوعی تاثیر منفی خود را روی اکوسیستم می‌گذارد. روزانه خودروهای زیادی در سطح شهرها حرکت می‌کنند و آلودگی را برای دستگاه تنفسی ما به ارمغان می‌آورند یا اینکه سایر صنایع نیز به همین میزان یا بیشتر آلودگی تولید می‌کنند. در این میان، تاثیرات هواپیماها نیز قابل‌توجه است.
حقیقت این است که تاثیرات زیست‌محیطی هواپیماها وقتی شروع می‌شود که موتورهای هواپیما روشن شده و گرما، صدا، گاز و ذرات دیگر را از خود خارج می‌کنند. تمام این‌ها در کنار هم باعث تغییرات آب‌وهوایی و کاهش تابش مستقیم نور خورشید به‌صورت تدریجی می‌شود. علاوه بر آن، هواپیماها ذرات و گازهایی مانند دی‌اکسید کربن، هیدروکربن، مونواکسید کربن، اکسید نیتروژن، سرب و کربن از خود خارج می‌کنند و تمامی این مواد واکنش‌هایی با اتمسفر ایجاد می‌کنند. این واکنش‌ها نتایج چندان خوبی در پیش ندارد. برخی از آن‌ها شامل:
تغییر در آب‌وهوا
سوختن گازها در هواپیماها باعث ورود دی‌اکسید کربن و گازهای گلخانه‌ای دیگر به جو زمین شده و درنهایت منجر به گرم شدن زمین و اسیدی شدن اقیانوس‌ها می‌شود. درعین‌حال به خاطر حجم بالای پروازهای هوایی و رشد هرروزه آن‌ها، نگرانی‌ها نیز بیشتر شده است. جالب است بدانید که آمارها نشان می‌دهد که در جهان روزانه 8.3 میلیون نفر بلیط هواپیما می‌خرند و حتی این میزان نسبت به سال 1999، دو برابر شده است. بنابراین تصور کنید که چه حجمی از گازهای گلخانه‌ای وارد جو می‌شود و تاثیر منفی ایجاد می‌کند.
آلودگی صوتی
یکی دیگر از آثار مخرب هواپیماها، آلودگی صوتی است و البته این آلودگی را به سه شکل می‌توان بررسی کرد. آلودگی صوتی مکانیکی از چرخش موتور به وجود می‌آید و زمانی که پره‌های فن به‌سرعت زیاد می‌رسند، این صدا بیشتر به گوش می‌رسد همچنین آلودگی صوتی آئرودینامیک ناشی از جریان هوا در سطح هواپیما در هنگام پرواز در ارتفاع پایین و با سرعت زیاد است. درنهایت آلودگی صوتی بعدی از طریق سیستم‌های هواپیما مانند کاکپیت، کابین و واحدهای قدرت کمکی ایجاد می‌شود.
آلوده شدن آب‌ها
بله هواپیماها می‌توانند آلوده شدن آب‌ها را هم به دنبال داشته باشند. البته بازهم تاکید می‌شود که این فقط هواپیماها نیستند که این مشکلات را برای بشر و زندگی ما ایجاد می‌کنند. تقریبا تمامی صنایع مانند خودروسازی یا سایر موارد چنین تبعاتی در اکوسیستم به دنبال دارند؛ اما برای ما قبال مشاهده نیستند. به‌هرحال فرودگاه‌ها می‌توانند به دلیل استفاده زیاد از سوخت‌های جت، روغن‌های روان کننده و مواد شیمیایی دیگر، آب را آلوده کنند. به‌طور مثال استفاده از ضدیخ در هوای سرد به آلودگی وسیع آب منجر می‌شود؛ زیرا بیشتر این مایعات که در هواپیماها استفاده می‌شوند، به زمین ریخته و به رودخانه‌ها یا دریاچه‌ها سرازیر می‌شوند.
چه جاهایی بیشتر در معرض خطر هستند؟
نمی‌توان به‌طور دقیق گفت که چه جاهایی بیشتر در خطر آلودگی قرار دارند، اما به‌طورقطع فرودگاه‌های و اطراف آن‌ها بیشتر آلوده می‌شوند. خانه‌ها و یا مناطقی که در نزدیکی فرودگاه‌ها قرار دارند، نیز بیشتر در معرض خطر هستند و این خطر زمانی بیشتر می‌شود که بادها متوقف باشند و یک روز آرام و بدون باد سپری شود.
به عبارتی دیگر باید گفت که تحقیقات نشان می‌دهد زمانی که هواپیما در حال پرواز است، اگزوزها آلودگی به وجود می‌آورند. اما در ارتفاعات باد در حال جریان است و آلودگی را م تا فاصله‌ی 10,000 کیلومتری دور می‌کند. اما زمانی که باد حرکت چندانی نداشته باشد، آلودگی‌ها بیشتر باقی می‌مانند و تاثیر بد خود را روی سلامت انسان می‌گذارد.
اما راه چاره چیست؟
با توجه به اینکه هواپیماها مانند سایر صنایع مزایا و معایب متفاوتی دارند، سوال این است که چطور می‌توان از آثار مخرب هواپیماها روی اکوسیستم جلوگیری کرد؟
این یک حقیقت است که هواپیماها می‌توانند مسافت بیشتری را در زمان کمتری طی کنند و آلودگی بیشتری را نیز ایجاد کنند. محققان نیز می‌گویند نسبت به 30 سال گذشته مقدار آلودگی‌هایی که توسط هواپیماها به وجود آمده چند برابر شده و این روند ادامه پیدا می‌کند. به همین دلیل حالا وقت آن رسیده تا سوختی جایگزین سوخت‌های فسیلی پیدا کنیم. برای این کار استفاده از هواپیماهای سبز که بی‌نیاز از سوخت فسیلی هستند، بهترین انتخاب است.
البته امروزه خودروهای سبز که با آب یا برق کار می‌کنند وجود دارد، برای هواپیماها موضوع کمی پیچیده‌تر است؛ زیرا علاوه بر اینکه باید موتورها به‌طور کامل تغییر کنند، باید به تمام ابعاد طراحی دقت شود تا خطری برای انسان در پیش نداشته باشد.
کلام پایانی
درنهایت باید گفت که هواپیماها و ناوگان حمل و نقل هوایی یکی از شاهکارهای دست بشر است تا به‌سرعت بتوان مسافتی بسیار طولانی را طی کرد. اما کاربرد سوخت‌های فسیلی در هواپیما باعث می‌شود که آلودگی محیط‌زیست را به دنبال داشته باشد. درعین‌حال این آلودگی توسط سایر صنایع مانند صنعت خودروسازی نیز ایجاد می‌شود. به همین دلیل تنها راه چاره این است که سوخت‌های فسیلی کنار گذاشته شود و به جای آن سوخت‌های سبز فرمانروایی کنند.