در اصطلاحات حقوقی، «دادخواست» اصطلاحی است که به بیان درخواست های قانونی خواهان در برابر خوانده اشاره دارد و شامل تقاضای رسیدگی به این خواسته ها توسط دادگاه های مربوطه می شود. این فرایند باید ضمن رعایت قوانین و استفاده از فرم های تعیین شده انجام گیرد.
بر اساس ماده ۳۴ قانون اساسی، حق دادخواهی به عنوان حقی مسلم برای هر فرد شناخته شده است و هر شخصی مجاز است برای دادخواهی به دادگاه های صالح مراجعه نماید.
باید شما قبل از تنظیم دادخواست ، حتما یک اظهارنامه قضایی ارسال کنید که حتما باید از یک وکیل برای نوشتن اظهارنامه کمک بگیرید.
دادخواست چیست؟
«دادخواست» عبارت است از درخواست خواهان برای رسیدگی به یک اختلاف حقوقی علیه خوانده، که باید با رعایت قانون در فرم مخصوصی به دادگاه ارائه شود.
قوانین تعریف جامع و مفصلی از دادخواست ارائه نکرده اند. در قانون آیین دادرسی مدنی، دادخواست به فرمی خاص با شکل و اصطلاحات معین اشاره دارد که برای تنظیم دعاوی حقوقی توسط افراد در نظر گرفته شده است.
افراد با آماده سازی و ارائه این فرم به شیوه صحیح و مطابق با شرایط مشخص شده در قانون، دادگاه ها را ملزم به بررسی دعوای مطرح شده و صدور حکم می کنند. این فرایند در حوزه دعاوی حقوقی به عنوان تقدیم دادخواست شناخته می شود.
طبق ماده ۲ قانون آیین دادرسی مدنی، هیچ دادگاهی نمی تواند دعوایی را مورد رسیدگی قرار دهد مگر آنکه شخص ذی نفع، وکیل، قائم مقام، یا نماینده قانونی وی درخواست رسیدگی به دعوا را طبق قانون مطرح کرده باشد.
بر اساس ماده ۴۸ قانون آیین دادرسی مدنی، خواهان برای آغاز رسیدگی به دعوای حقوقی خود باید دادخواستی را به دادگاه صالح ارائه دهد.
نکات مهم و نحوه تنظیم دادخواست
نکات کلیدی در تنظیم دادخواست از اهمیت ویژه ای برخوردارند، زیرا دادخواست اصلی ترین ابزار برای طرح ادعاها و حفاظت از حقوق و واقعیت های مورد بحث در یک پرونده قضایی است. دقت در رعایت این نکات موجب می شود که دفاع از حقوق موکل با کارآمدی بیشتری صورت گیرد و به ارتقاء کیفیت پرونده کمک کند.
ارائه توضیحات دقیق و عمیق در دادخواست نقش مهمی در فرآیند دادرسی ایفا می کند، چرا که به دادگاه و طرف مقابل امکان می دهد تا موضوعات مطرح شده را به طور کامل و دقیق درک کنند.
این دقت در تهیه و ارائه مدارک، شواهد و استدلال های حقوقی به بهبود فهم و تصمیم گیری قضایی کمک می کند.
توجه به جزئیات فنی و قانونی در تنظیم دادخواست و نوشتن لایحه می تواند از بروز خطاها و ابهاماتی که ممکن است به تأخیر در روند دادرسی و نقص در اجرای دقیق قوانین منجر شوند، جلوگیری نماید. این امر به نوبه خود، کیفیت رسیدگی و عدالت رسانی را افزایش می دهد.
- استفاده از برگ چاپی مخصوص: در گذشته، استفاده از برگه های غیر استاندارد برای تهیه دادخواست مورد قبول دفتر دادگاه نبود و به عنوان تخلف تلقی می شد. با پیشرفت فناوری و الکترونیکی شدن ثبت اسناد قضایی، این الزامات قانونی دچار تغییر شده اند.
- نگارش به زبان فارسی: دادخواست باید به زبان فارسی نوشته شود. هرگونه نگارش به زبان دیگر، اعتبار قانونی ندارد.
- امضای دادخواست: تمام اوراق قضایی باید توسط شخص تنظیم کننده امضا شوند. در صورت ناتوانی در امضا، می توان از اثر انگشت استفاده کرد. دادخواست بدون امضا از سوی دفتر دادگاه پذیرفته نخواهد شد.
- درج تاریخ: تاریخ تقدیم دادخواست باید روی آن قید شود. این تاریخ به عنوان تاریخ آغاز دعوا محسوب می شود. با این حال، سیستم های الکترونیکی امروزی به طور خودکار تاریخ را درج می کنند.
- ذکر کامل اطلاعات خواهان: خواهان موظف است نام، نام خانوادگی، سن، اقامتگاه، و تا حد امکان شغل خود را در دادخواست ذکر کند. این اطلاعات به دادگاه کمک می کند تا خواهان را به طور کامل شناسایی کند. نادیده گرفتن این مورد ممکن است منجر به رد دادخواست شود. اقامتگاه به مکانی اشاره دارد که فرد در آن ساکن است و مرکز اصلی امور وی در آنجا قرار دارد. اگر محل سکونت و مرکز اصلی امور فرد در دو مکان متفاوت باشند، محل کار به عنوان اقامتگاه تلقی می شود و هر شخص فقط می تواند یک اقامتگاه داشته باشد.
- تعیین خواسته به صورت دقیق و واضح: باید خواسته های خود را در بخش مربوطه به طور دقیق مشخص کنید. به عنوان مثال، خواسته ها ممکن است شامل الزام فرد مقابل به ارائه سند رسمی یا محکومیت وی به پرداخت جریمه مالی باشد. در صورتی که خواسته ها به درستی تعیین نشوند، دفتر دادگاه ممکن است دادخواست را متوقف کند و مدیر دفتر اخطار رفع نقص صادر خواهد کرد. شما باید این نقص را ظرف مهلت ده روز با مراجعه به دادگاه یا ارسال لایحه الکترونیکی برطرف کنید؛ در غیر این صورت دادخواست رد خواهد شد.
- تعیین بهای خواسته در دعاوی مالی: در صورتی که دادخواست شما مالی باشد، لازم است که مبلغ مالی مورد نظر خود را نیز مشخص کنید. این امر در مواردی که موضوع مالی نیست مانند دعاوی طلاق یا تمکین، لازم نیست. عدم ذکر مبلغ مالی در موارد لزوم می تواند منجر به توقیف دادخواست شود.
- بیان دلایل یا تعهدات خواهان: در بخشی از دادخواست، شما باید دلایل یا اصولی که به نظر شما حقی را احقاق می کنند، ذکر کنید. مثلاً، این می تواند بر اساس توافق های قراردادی مانند قرارداد اجاره، خرید و فروش، وکالت یا بر اساس وقایعی مانند خسارت یا غصب باشد.
- درخواست های اضافی از دادگاه: علاوه بر خواسته اصلی، ممکن است درخواست های دیگری داشته باشید که شامل هزینه های دادرسی، حق الوکاله وکیل، و سایر خسارات مرتبط با دادرسی است. این نوشتن اظهارنامه باید به طور دقیق و تفصیلی بیان شوند تا دادگاه بتواند درخواست های شما را مد نظر قرار دهد و اقدامات لازم را انجام دهد.