خارش بدن در شب یا خارش شبانه، یک بیماری شایع است که عموما در اثر فرایندهای طبیعی بدن، اختلالاتی که باعث تحریک پوست می‌شوند یا داروها رخ می‌دهد. چندین درمان خانگی، و همچنین داروهای بدون نسخه و با نسخه وجود دارند که می‌تواند به کاهش علائم خارش بدن در شب کمک کنند.
با این حال در موارد نادر، تحریک شدن بیش از حد پوست در هنگام شب می‌تواند نشانه‌ای از وجود اختلالات جدی‌تر مانند سرطان یا عدم عملکرد درست ارگان‌ها باشد.
خارش شبانه چیست؟
بر اساس یک مطالعه که در سال ۲۰۱۶ صورت پذیرفت، بیش از ۹۰ درصد افراد مبتلا به خارش مزمن از خارش شبانه (NP) یا افزایش میزان خارش بدن در شب شکایت دارند.
موارد شدید NP غالبا باعث بروز اختلال در خواب می‌شوند و سبب می‌شود که فرد به دشواری بتواند شب‌ها استراحت کند. با گذشت زمان، این مشکل می‌تواند بر سلامت عاطفی، عملکرد فرد در محل کار و سلامت کلی تاثیر منفی بگذارد.
خارش همچنین می‌تواند موجب آسیب دیدن پوست و افزایش احتمال عفونت شود.
مطلب مرتبط: ۲۹ بهترین درمان خانگی سوزش و خارش واژن
علل بروز خارش بدن در شب
مانند بسیاری از دیگر بیماری‌های پوستی، خارش پوست ممکن است در شب افزایش بیابد. چرخه‌ی طبیعی برخی از هورمون‌ها، مولکول‌ها و مواد شیمیایی که در طول شب در بدن رخ می‌دهد نیز می‌تواند باعث خارش شود.
در بعضی موارد، ممکن است پوست فقط در طول شب به علت نبود عوامل بیرونی که سبب پرت شدن حواس فرد می‌شوند، خارش داشته باشد. اما خارش در شب همچنین ممکن است نشانه‌ای از یک اختلال جدی‌تر باشد.
علل طبیعی بروز خارش شبانه عبارتند از:
ساعت زیستی (ساعت بیولوژیکی)
بدن از طریق استفاده از یک ساعت زیستی، که چرخه‌ی ۲۴ ساعته‌ی طبیعی بدن است، هورمون‌ها و مواد شیمیایی را تنظیم می‌کند.
ساعت زیستی بدن موجب بروز تغییرات یا کم و زیاد شدن‌هایی می‌شود که می‌توانند باعث خارش بدن در شب شوند. این تغییرات عبارتند از:
– افزایش جریان خون به پوست
– افزایش دمای پوست افزایش
– افزایش سیتوکین، مولکول‌هایی که ارتباط سلول‌ها را در طی واکنش‌های ایمنی هماهنگ می‌کنند و ممکن است التهاب را افزایش دهند.
– کاهش کورتیکواستروئید، هورمونهایی که به کاهش التهاب کمک می‌کنند.
– اختلال پروستاگلاندین (PG)، هورمونهایی که باعث عریض شدن رگ‌های خونی می‌شوند.
– افزایش از دست دادن آب از طریق پوست (تعریق)
مطلب مرتبط:خارش مقعد : ۲۵ درمان خانگی خارش مقعد
یائسگی و بارداری
رخ دادن تغییرات در سطح هورمون استروژن ممکن است باعث خشکی، خارش پوست، یا احساس سوزش در پوست شود. بعضی از زنان یائسه این احساس را به این صورت توصیف می‌کنند که انگار مورچه زیر پوست‌شان در حال خزیدن است.
علل دیگر بروز خارش بدن در شب
سایر علل شایع بروز خارش شبانه‌ی پوست عبارتند از:
– کهیر
– گزش حشرات، از جمله ساس، شپش، مگس یا کک
– واکنش‌های آلرژیک به مواد شیمیایی، رنگ‌ها یا عطرها
– خشک بودن پوست
– آفتاب سوختگی یا سوختگی
– آبله مرغان
– استرس
– تعریق بیش از حد
– عادت عصبی
– داروها، از جمله آنتی‌بیوتیک‌ها، ضدقارچ‌ها، استاتین‌ها و داروهای ضد افسردگی (مخدرها)
در موارد نادر، خارش پوست در شب می‌تواند نشانه‌ای از وجود اختلالات جدی‌تر یا مشکلاتی باشد که نیاز به درمان دارند. این اختلالات عبارتند از:
– اگزما، یک بیماری که باعث خارش پوست و پدیدار شدن راش به صورت درازمدت می‌شود.
– پسوریازیس، که یک بیماری خودایمنی است.
– عفونت‌های قارچی پوست مانند عفونت پای ورزشکاران و عفونت کرمک
– اختلالات تیروئید، به خصوص تیروئید پرکار
– سرطان پوست
– سرطان‌های دیگر، به ویژه، سرطان‌های ایمنی و سلول‌های خونی مانند لنفوم و لوسمی
– اختلالاتی که بر سیستم عصبی تاثیر می‌گذارند، مانند دیابت، زونا و تصلب بافت چندگانه (MS)
– اچ‌آی‌وی
– نارسایی کلیه یا کبد
– کم‌خونی فقر آهن
– افسردگی شدید یا اضطراب
مطلب مرتبط: خارش‌چشم :علت ها و راه های درمان خارش‌چشم را بدانید
درمان‌های خانگی برای تسکین مشکل خارش در شب
چند راه آسان برای تسکین احساس خارش در شب بدون استفاده از دارو وجود دارد.
شیوه‌های رایج برای کاهش خارش پوست در شب عبارتند از:
– حمام کردن با آب سرد یا ولرم قبل از خواب، فقط با استفاده از صابون‌های مرطوب‌کننده و بدون عطر، جوش شیرین یا بلغور جوی دوسر کلوئیدی
– استفاده از مرطوب کننده‌های حاوی گلیسیرین، روغن و عاری از الکل قبل از خواب، از قبیل ستافیل، اوسرین یا سراوی
– استفاده از پمادها و کرم‌های طبیعی که حاوی ویتامین E و آلوئه‌ورا هستند.
– استفاده از دستگاه بخور در اتاق خواب به منظور مرطوب کردن هوا
– استفاده از کمپرس سرد روی پوست قبل از خواب، مانند یک تکه پارچه‌ی سرد و مرطوب
– استفاده از فن برای ایجاد جریان هوا و سر و صدای پس زمینه به عنوان منبعی جهت پرت کردن حواس‌تان
– پوشیدن دستکش برای جلوگیری از خراش دادن پوست، که می‌تواند نشانه‌های این مشکل را بدتر کند
– استفاده از موسیقی یا تکنیک‌های مخصوص مدیتیشن هنگام خوابیدن
– تمرین تکنیک‌های آرام‌سازی قبل از خواب، مثلا تجسم
– کوتاه کردن ناخن‌ها برای کاهش احتمال تحریک بیشتر پوست
– پوشیدن لباس‌های گشاد تا به پوست اجازه بدهید که نفس بکشد
– راه ندادن حیوانات خانگی به اتاق خواب
– بررسی اتاق خواب برای وجود احتمالی علائم وجود ساس یا سایر حشرات، از جمله کک یا مورچه
– نوشیدن یک دمنوش بدون کافئین مانند بابونه یا نعناع فلفلی قبل از خواب
– استفاده از ۲ تا ۳ قطره روغن معطر آرامش‌بخش مانند اسطوخودوس بر روی بالش قبل از خواب
راه‌های پیشگیری از بروز خارش پوست در شب
اعمال تغییراتی ساده در سبک زندگی می‌تواند به کاهش احتمال خارش پوست در شب کمک کند.
شیوه‌های جلوگیری از خارش شبانه‌ی پوست عبارتند از:
– نوشیدن آب کافی برای هیدراته نگه داشتن بدن و در نتیجه جلوگیری از خشک شدن پوست
– اجتناب از رفتن به سونا و حمام کردن و دوش گرفتن طولانی با آب گرم قبل از خواب برای جلوگیری از افزایش دمای بدن و از دست دادن رطوبت
– پوشیدن لباس‌های تهیه شده از الیاف طبیعی مانند پنبه
– پرهیز از لوازم آرایشی و بهداشتی، تمیز کننده‌ها یا محصولات زیبایی دارای رنگ و عطر قبل از خواب
– پرهیز از مصرف مواد شیمیایی مانند کافئین و الکل که می‌توانند جریان خون را به پوست افزایش دهند
– خنک نگه داشتن اتاق خواب (یا زیر دمای ۲۱ درجه‌ی سانتی‌گراد)، و اطمینان از این‌که مقدار زیادی جریان هوا وجود دارد
– عدم انجام فعالیت‌هایی که باعث افزایش دمای بدن و افزایش جریان خون به پوست می‌شود، قبل از خواب
– عوض کردن ملحفه به طور منظم، ایده‌آل این است که ملحفه‌ها هر هفته عوض شوند.
– رسیدگی به تمام حیوانات خانگی که به خارج از منزل می‌روند با استفاده از داروهای تایید شده توسط دامپزشک برای از بین بردن انگل‌هایی مانند کک، شپش و کرم‌های حلقوی
روش‌های درمان خارش پوست در شب
هم داروهای بدون نسخه و هم داروهای تجویزی موجود هستند که می‌توانند علائم این اختلال را درمان کنند و از تکرار آن‌ها جلوگیری کنند. داروهای بدون نسخه که برای درمان و جلوگیری از خارش شبانه استفاده می‌شوند عبارتند از:
– کرم کورتیکواستروئید مانند کرم هیدروکورتیزون، که می‌تواند باعث کاهش التهاب شود. به دنبال محصولاتی باشید که ۱ تا ۲.۵ درصد ماده‌ی فعال داشته باشند.
– داروهای آلرژی، که می‌توانند باعث کاهش التهاب شود. این داروها عبارتند از دیفن هیدرامین (بنادریل)، فکسوفنادین (آلگرا) و ستریزین (Zyrtec) است.
– مکمل‌هایی که باعث خواب‌آلودگی می‌شوند، مانند ملاتونین، یک هورمون طبیعی که فقط در شب تولید می‌شود.
داروهای تجویزی که برای درمان خارش پوست در شب استفاده می‌شود عبارتند از:
– کرم یا قرص‌های کورتیکواستروئید که بسیار قوی‌تر از داروهای بدون نسخه هستند و می‌توانند باعث کاهش خارش ناشی از التهاب پوست شوند.
– داروهای ضد افسردگی مانند دوکسپین (سیلنور) و میرتازاپین (رمرون) می‌توانند باعث کاهش خارش ناشی از افسردگی و اضطراب شوند.
– داروهای سرکوب‌کننده‌ی سیستم ایمنی بدن مانند مهارکننده‌های موضعی کالسینورین (Gengraf، Hecoria، Neoral) که می‌توانند به کاهش التهاب کمک کنند.
– فتوتراپی (نوردرمانی) که از طول موج UVB برای کمک به کاهش واکنش ایمنی پوست و کاهش التهاب استفاده می‌کند.
– گاباپنتین و پرگابالین، که می‌توانند به درمان بی‌خوابی و کاهش احساس خارش کمک کنند.
– آگونیست‌های کاپا ایپوئیدی که می‌توانند به درمان بی‌خوابی و کم شدن احساس خارش کم کنند.
– درمان جایگزینی هورمون، به ویژه داروهای حاوی استروژن، که می‌توانند باعث کاهش خشکی پوست و خارش شوند.
چه زمانی باید برای خارش بدن در شب به پزشک مراجعه کنیم
موارد مزمن یا طولانی مدت خارش شبانه باید توسط یک پزشک ارزیابی شود، به خصوص آن‌هایی که ارتباطی با اختلالاتی که از قبل وجود داشته‌اند، ندارند.
همچنین زمانی که پوست خشک در هنگام شب آزاردهنده می‌شود یا در فعالیت‌های روزانه‌تان ایجاد اشکال می‌کند، باید به پزشک مراجعه کنید.
در صورت مواجهه با موارد زیر در مورد خشکی و خارش پوست باید حتما به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید:
– احساس ناگهانی و ناخوشایند خارش که بیش از ۲ هفته طول بکشد
– خارش پوست در شب که با استفاده از داروهای خانگی یا تغییر سبک زندگی بهبود نمی‌یابد
– خارش پوست که بر کیفیت خواب تاثیر منفی می‌گذارد
– خارش پوست یا خشکی پوست که بر تمام بدن تاثیر گذاشته است
– خارش پوست همراه با علائم دیگر، مانند تغییرات پوست، تب، خستگی یا کاهش وزن