در انواع حمل و نقل داخلی و خارجی، بارنامه یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین مدارک به حساب می‌آید که اهمیت آن برای هیچ‌کس پنهان نیست. بارنامه یکی از اساسی‌ترین مدارک برای حمل و نقل انواع کالاها است که به نام صاحب بار ثبت و صادر می‌شود، دو نوع از مهم‌ترین بارنامه‌ها، سراسری و حمل بار مرکب نام دارند که تفاوت‌های آن‌ها از نامشان نیز مشخص است.
این 2 نوع بارنامه در سراسر دنیا کاربرد داشته و استفاده می‌شوند، بنابراین نمی‌توان اهمیت آن‌ها را نادیده گرفت. در ضمن بارنامه به عنوان سندی برای مالکیت انواع محصولات و کالاها استفاده می‌شود که اهمیت آن بر هیچ‌کس پنهان نمی‌باشد. بنابراین برای اینکه با تفاوت‌های اساسی و اصلی بارنامه‌های سراسری و حمل مرکب بار آشنا شوید، کافیست مطلب زیر را تا انتها دنبال کنید.
آشنایی با مفهوم بارنامه
قبل از اینکه شما را با 2 بارنامه سراسری و حمل مرکب آشنا کنیم، بهتر است با مفهوم کلی بارنامه آشنا شوید تا به درک بهتری از تفاوت‌های این 2 نوع بارنامه دست پیدا کنید. بارنامه یکی از اصلی‌ترین اسنادی است که به هنگام حمل بار از یک محل به محل دیگر باید صادر و ارائه شود، پس این سند است که در واقع مالکیت کالا را نشان می‌دهد.
می‌توان گفت بارنامه نوعی قرارداد مشخص بین گیرنده و فرستنده کالا است که روش حمل و نقل محصول را مشخص می‌کند و به طور معمول شرکت‌های حمل و نقل مجاز می‌توانند این سند مالکیت را تهیه، صادر و ثبت کنند. برای اینکه بتوانید بهترین شرکت حمل را بیابید و بشناسید، بهتر است 10 ویژگی بهترین شرکت حمل و نقل را بررسی کنید. در نظر داشته باشید، از آنجایی که بارنامه دارای اطلاعات دقیق کالا مورد حمل است، هر نوع خسارت وارد شده به کالا در زمان حمل جبران‌پذیر خواهد بود.
به عبارت دیگر مالک کالا می‌تواند با کمک بارنامه از شرکت بیمه مورد نظر نیز خسارت دریافت کند. بارنامه از زمان‌های قدیم در زمینه حمل و نقل کالاها وجود داشته و دارد که اهمیت آن نیز روز به روز در حال افزایش است. فرستنده و گیرنده کالا برای اینکه بتوانند به توافق کاملی برسند نیاز به قرارداد مشخص دارند و هیچ یک از اسناد به اندازه بارنامه دقیق و واضح نخواهد بود.
بارنامه سراسری چیست؟
بارنامه سراسری یا TBL مدرک و سندی است که برای نقل و انتقال انواع محصولات از یک مبدا مشخص به یک مقصد معین استفاده می‌شود. این نوع بارنامه برای محصولاتی قابل استفاده است که به صورت حمل و نقل زمینی، دریایی، هوایی و ترکیبی از این روش‌ها حمل می‌شوند. بارنامه‌های سراسری برای حمل ریلی نیز کاربرد دارند و وجود آن‌ها بسیار مهم و کارآمد است.
در نهایت اینکه برای جابجایی و انتقال انواع محصولات یا کالاها از یک مبدا مشخص به یک مقصد معین که با استفاده از 2 وسیله نقلیه انجام می‌شود، از همین بارنامه کمک می‌گیرند. بارنامه سراسری برای محصولاتی به کار می‌رود که با استفاده از 2 وسیله نقلیه جابجا می‌شوند. برای مثال اگر محصول مورد نظر خود را با استفاده از کشتی و کامیون جابجا کنید، بارنامه سراسری الزامی است.
همچنین برای حمل و انتقال محصولات به وسیله کشتی یا هواپیما باز هم باید از بارنامه سراسری کمک بگیرید. این نوع بارنامه کارآمد و مهم است که توسط شرکت‌های معتبر حمل و نقل با‌توجه به استانداردهای حاضر تعیین و صادر می‌شود. در میان بارنامه‌های موجود، نوع سراسری از اهمیت و کارایی بیشتری برخوردار است.
بارنامه حمل مرکب چیست؟
بارنامه حمل مرکب نیز از دیگر بارنامه‌های مهم و کاربردی است که توسط یک سازمان بزرگ جهانی و غیر دولتی در زمینه حمل و نقل جهانی تنظیم و صادر شده است. اولین بار این بارنامه در سال 1926 و در کشور اتریش روی کار آمد که در حال حاضر مورد استفاده شرکت‌های مختلفی قرار دارد.
این نوع بارنامه نیز برای جابجایی انواع کالاها از یک مبدا مشخص به مقصد معینی استفاده می‌شود که با وسایل مختلفی نقل و انتقال کالاها را انجام می‌دهند. در ضمن بارنامه حمل مرکب مسئول حمل کالا از مبدا تا مقصد است و تمامی امور و مسائل بر عهده همین بارنامه خواهد بود.
به زبان ساده تا زمان تحویل محصول مورد نظر، بارنامه حمل مرکب وظیفه حمایت و حفاظت از محصول را به عهده دارد. این نوع سند توسط کارگزاری فیتا یا سایر شرکت‌های معتبر حمل و نقل بین‌المللی تهیه و تنظیم می‌شود که هر کسی آن را در دست داشته باشد، می‌تواند صاحب بار شود.
این کارگزاری باید از بار مورد نظر نهایت حفاظت را به عمل آورد و در بروز هر نوع خسارت، فیتا یا شرکت صادرکننده بارنامه حمل مرکب باید خسارات وارد شده را جبران کنند، در این روش حمل نیز از انواع مختلف وسایل نقلیه استفاده می‌کنند.
بررسی تفاوت‌های بارنامه سراسری و بارنامه حمل مرکب
با اینکه بارنامه‌ها یک هدف مشخص را دنبال می‌کنند و به طور معمول کارایی آن‌ها یکسان است اما تفاوت‌هایی نیز میان این 2 بارنامه وجود دارند. بنابراین شما با‌توجه به استانداردهای موجود و نوع هدف خود می‌توانید یکی از این بارنامه‌ها را انتخاب و استفاده کنید.
اصلی‌ترین تفاوت این بارنامه‌ها به نوع صدور آن‌ها اشاره دارد، به طوری که بارنامه‌های حمل مرکب تنها تحت نظر و به خواسته افراد کارگزاری فیتا صادر می‌شوند اما بارنامه سراسری تحت هیچ محدودیت خاصی قرار ندارد.
در واقع به هنگام جابجایی محصولات و کالاهای مختلفی که با چندین وسیله نقلیه حمل می‌شوند، می‌توان از بارنامه‌های سراسری کمک گرفت. ناگفته نماند هر 2 نوع بارنامه سند مالکیت محصول قابل انتقال است که از اهمیت بالایی برخوردار هستند اما تفاوت‌های زیادی نیز بین آن‌ها به چشم می‌خورد که برخی از این تفاوت‌های اساسی را در زیر ذکر می‌کنیم:
- کریر بارنامه سراسری و فورواردر بارنامه حمل بار را صادر می‌کند.
- مسئولیت‌های حمل بار در بارنامه سراسری بر عهده صادرکننده آن است اما در بارنامه حمل مرکب این مسئولیت‌ها بر عهده کارگزار خواهد بود.
- بارنامه حمل بار تنها برای اعضای فیتا قابل تنظیم و صدور است اما برنامه سراسری تحت نظر هیچ سازمان خاص و مشخصی قرار ندارد.
- طی بارنامه سراسری کانتینر خالی باید در مقصد تحویل داده شود اما طی بارنامه حمل مرکب، این کانتینرها در مبدا تحویل داده می‌شوند.
- بارنامه سراسری باید دارای حمل دریایی و نوع دیگری از روش حمل باشد اما بارنامه حمل مرکب به چنین شرایطی نیاز ندارد.
نتیجه‌گیری
برای انتقال و جابجایی محصولات و کالاها از یک مبدا مشخص به یک مقصد مشخص باید از بارنامه استفاده کنید. در این راهنما بارنامه و 2 نوع مهم آن را شرح دادیم، تفاوت‌های اصلی بارنامه سراسری و بارنامه حمل مرکب را ذکر کردیم تا شما راحت‌تر بتوانید برای حمل و انتقال بار خود تصمیم‌گیری کنید.
به هر حال بارنامه بسیار مهم است؛ زیرا تمامی شرایط مربوط به حمل بار در آن ذکر شده و مالکیت کالا را نیز مشخص می‌کند. این نوع قرارداد رسمی برای حمل و نقل انواع کالاها و محصولات الزامی است.