زمانی که ما از طریق حس بینایی خود تصویری را می‌بینیم، بهر راحتی می‌توانم آن را هزاران بار سریع‌تر از یک نوشته پردازش کنیم و در حافظه بلند مدت خود داشته باشیم. انواع نرم افزار نقشه ذهنی نیز طوری طراحی شده‌اند که مانند مغز انسان عمل می‌کنند. آنها به راحتی می‌توانند اطلاعات بصری را (از تصاویر هنری گرفته تا تصاویر تحلیلی) پردازش کرده و ذخیره کنند.
نقشه ذهنی چیست؟
نقشه‌های ذهنی را می‌توان ابزارهایی بصری دانست که به هما این امکان را می‌دهند که روابط بین مفاهیم مختلف و اطلاعات آنها را ببینیم و پردازش کنیم. روش کار در آن به این صورت است که شما موضوعی را انتخاب می‌کنید که این موضوع در هسته مرکزی کار قرار می‌گیرد و تمام پردازش‌ها و افکار حوالی آن شکل می‌گیرند. در مرحله بعد نوبت به اضافه کردن ایده‌ها اصلی و فرعی حول هسته مرکزی می‌رسد. سپس از طریق شاخه‌ها این ایده‌های را به هم مرتبط می‌کنید و موارد دیگری که به ذهنتان می‌رسد، اضافه می‌کنید. به آیت ترتیب با استفاده از نقشه‌های ذهنی شما می‌توانید به اطلاعاتتان ساختار لازم را بدهید. ای موضوع در عقب‌گردها و تجزیه و تحلیل فرآیند به شدت کمک کننده است.
از فواید استفاده از نقشه‌های ذهنی می‌توان به این موضوع اشاره کرد که نقشه‌های ذهنی ترکیب متن، نمادها و تصاویر را آسان‌تر می‌کنند و باعث درک بهتر مسائل پیچیده می‌شوند. با استفاده از یک نرم افزار نقشه ذهنی شما به راحتی می‌توانید پیشرفت منطقی یک ایده را ببینید و این موضوع باعث می‌شود تا به جای گیر کردن در مسائل اولیه یک موضوع، به مفاهیم جدید فکر کنید و یا مفاهیم قدیمی خود را اصلاح کنید.
استفاده از نرم افزار نقشه ذهنی به کاربران اجازه می‌دهند تا ایده‌های خود را به صورت آنلاین با یکدیگر در میان بگذارند. و از آن برای بهبود و اصلاح مفاهیم و موضوعات استفاده کنند. نرم افزارهای نقشه ذهنی مانند یک وایت برد لایه باز هستند و همه در آن امکان نظر دهی و نوشتن مطالب و ایده‌های خود را دارند. به نوعی می‌توانیم این فضا را که کاربران به صورت آنلاین از آن استفاده می‌کنند، محل تلاقی ایده‌ها بنامیم. با استفاده از یک نرم افزار نقشه ذهنی مدیران پروژه و اعضای تیم، همگی می‌توانند در برنامه‌ریزی پروژه نقش داشته باشند. برای معرفی محصولات ایده‌های فکری خود را بیان کنند و به خوبی از این نرم‌افزارها می‌توان برای ایجاد یک جلسه طوفان فکری با نتیجه مطلوب استفاده کرد. نرم افزار نقشه ذهنی را می‌توان یک ابزار پرکاربرد برای مدیران محصول و افرادی که در زمینه مدیریت پروژه فعالیت می‌کنند، دانست. اگر شما هم یک مدیر پروژه هستید یا علاقه دارید تا در این زمینه اطلاعات کافی و بروز داشته باشید، پیشنهاد می‌کنیم از آموزش‌های جامعی که توسط فرادرس در این زمینه تهیه و تولید شده است، استفاده کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر شروع یادگیری کافی است تا روی لینک زیر کلیک کنید.
ویژگی های یک نرم افزار نقشه ذهنی عالی چیست؟
یک نرم افزار نقشه ذهنی زمانی عالی است که استفاده از آن آسان باشد و در عین سادگی قدرت زیادی برای جمع آوری ایده‌ها و پردازش آنها داشته باشد. نرم افزار نقشه ذهنی باید برای ایجاد جلسات طوفان فکری عالی عمل کند. در نظر داشته باشید که علاوه بر خصوصیات اعلام شده بهتر است رایگان باشد یا هزینه کمی برای مجموعه در بر داشته باشد.
یکی از مهمترین کاربردهای نرم افزار نقشه ذهنی میزان صرفه جوبی ایجاد شده در زمان است. همچنین یک نرم افزار نقشه ذهنی خوب باید ابزارهای نمودار سازی بصری خوبی داشته باشد تا در صورت نیاز بتوانیم از آنها برای تجسم بهتر داده‌ها استفاده کنیم. یکی دیگر از موضوعاتی که در انتخاب نرم افزار نقشه ذهنی مهم است، این است که قابلیت استفاده در مرورگرها را دارا باشد؛ زیرا زمانی که گروه شما شامل تعداد زیادی از افراد باشد، هر کدام از آنها با استفاده از سیستم عامل موجود روی سیستمشان (MacOS، Windows و Linux) باید امکان استفاده از نرم افزار را داشته باشند. همچنین ممکن است بعضاً برخی از کاربران قصد استفاده از نرم افزار را در گوشی موبایل خود داشته باشند؛ به این ترتیب باید نرم افزار مورد نظر شما قابلیت استفاده در Android، iPhone، iPad و سایر دستگاه‌های تلفن همراه را داشته باشد.
از دیگر مواردی که در انتخاب نرم افزار نقشه ذهنی به شما کمک خواهد کرد، امکان ایجاد تغییرات و ذخیره‌سازی آنها بله صورت آنلاین است؛ زمانی که نرم افزار شما این قابلیت را مانند گوگل داک یا اسپرید شیت داشته باشند، شما به خوبی می‌دانید که اطلاعات موجود بروزترین اطلاعات ممکن هستند و به محض وارد کردن اطلاعات توسط شما، همه افراد مجموعه آن را مشاهده خواهند کرد. این نرم افزارها زمانی که به صورت آنلاین باشند، عموماً قابلیت مشاهده تاریخچه تغییرات و بازبینی را هم دارند. بنابراین به خوبی می‌توانیم از بروز خطاهای ممکن و اصلاحات مورد نیاز از آنها استفاده کنیم. یکی دیگر از قابلیت‌هایی که یک نرم افزار نقشه ذهنی باید از آن برخوردار باشد، امکان یادداشت گذاری و چت در مورد یک موضوع خاص در نرم افزار است؛ با این کار شما به راحتی می‌توانید درباره یک ایده خاص نظر خود را اعلام کنید و در مورد مسائل مختلف به اجماع برسید.
زمانی که کار شما با آن طرح تمام می‌شود، شما باید از آتن خروجی بگیرید و یا آن را برای مخاطب یا مشتری خود ارسال کنید. یک نرم افزار نقشه ذهنی خوب این امان را به شما می‌دهد تا از اطلاعات خود در قالب PDF خروجی بگیرید و از آن برای اشتراک گذاری به سایرین استفاده کنید. به این ترتیب مخاطبین یا مشتریان شما لازم نیست تا حتما برای دیدن اطلاعات نرم افزار را نصب کنند یا برای آنها دسترسی ایجاد کنید. تا به اینجا درباره خصوصیات برجسته و مهم یک نرم افزار نقشه ذهنی صحبت کردیم. در ادامه قصد داریم تا برترین نرم افزارهای موجود را برای شما نام ببریم و درباره خصوصیات هر کدام توضیحاتی را ارائه کنیم؛ بنابراین با ما همراه باشید.
بررسی انواع نرم افزار نقشه ذهنی
نرم افزار نقشه ذهنی XMind
ایکس مایت یک نرم افزار نقشه ذهنی و هدایت جلسه طوفان فکری تمام عیار است. در این نرم افزار برای تولید ایده و سرعت بخشیدن به خلاقیت، امکان ایجاد تیم‌های مختلف مهیا شده است تا همه بتوانند از راه دور در تیم خود بهترین عمل را داشته باشند. در این نرم افزار، هر شاخه از نقشه ذهنی شما می‌تواند از ساختار خاص خود استفاده کند که شامل نمودارهای منطقی، ماتریس و نمودارهای درختی است. این بدین معنی است که شما می‌توانید نمودارهای پویا ایجاد کنید و انواع مختلف اطلاعات را در یک نما ببینید.
XMind شامل نمودارهای سازمانی، جدول زمانی و ماتریس است. شما در این نرم افزار می‌توانید تجزیه و تحلیل مقایسه‌ای عمیق انجام دهید. نقاط عطف را به صورت زمانی پیگیری کنید و فعالیت‌های درون برنامه‌ای را نیز برنامه‌ریزی کنید. از دیگر ویژگی‌های این نرم افزار امکان ارسال اطلاعات به صورت تصویری تنها با چند کلیک ساده است تا کار اشتراک گذاری شما به راحتی انجام شود. همچنین در این نرم افزار شما یک ویرایشگر تم دارید که با استفاده از آن می‌توانید نقشه‌های ذهنی را با توجه به سلیقه خودتان طراحی کنید و آنها را از نظر بصری جذاب کنید. از معایب این نرم افزار می‌توان به این موضوع اشاره کرد که بعضی اوقات ممکن است استفاده از آن با کندی همراه باشد؛ این اتفاق معمولاً زمانی رخ می‌دهد که نقشه ذهنی شما آن‌قدر بزرگ می‌شود که برای به‌روزرسانی و نمایش آن نیاز به پردازش زیادی توسط CPU حتی در سیستم‌های بالا رده دارد. در صورتی که علاقه‌مند به یادگیری ترسیم نقشه‌های ذهنی با Xmind هستید، پیشنهاد می‌کنیم از آموزش جامع ارائه شده در این زمینه توسط فرادرس دیدن کنید:
نرم افزار Draw.io
Draw.io یک ابزار مناسب برای کارهای گروهی با ویژگی‌های متنوع است. این نرم افزار برای جلسات طوفان فکری، طراحی نمودارهای جریان و تجسم فرآیندهای کاری مفید است. در این نرم افزار شما می‌توانید چندین شکل را به صورت دستی انتخاب کنید. پس از انتخاب تصاویر مختلف، به راحتی می‌توانید آنها را وارد برنامه کرده و به هم متصل کنید. اشکال را وارد کنید و به طور خودکار آنها را متصل کنید. این موضوع در صرفه جویی انجام شده در زمان بسیار مهم است.
یکی دیگر از ویژگی‌های Draw.io این است که شما به راحتی می‌توانید نقشه‌های ذهنی خود را مرتب کنید و به راحتی طرح‌بندی نمودارها را به شکل مورد نظر خود درآورید. همچنین لازم به ذکر است که این برنامه از زبان مدل‌سازی یکپارچه (UML) و نمودارهای سازمانی پشتیبانی می‌کند و دارای تنوع زیادی از اشکال و سبک نمودار است. شما به راحتی می‌توانید این برنامه را به Google Drive متصل کنید و نقشه‌ها و نمودارهای ذهنی را به عنوان فایل تصویری صادر کنید. از معایب این نرم افزار می‌توان به رابط کاربری نسبتاً پیچیده آن اشاره کرد. در این نرم افزار منوها و گزینه‌های فراوانی وجود دارد که ممکن است برای افراد تازه وارد کمی سخت باشد.
نرم افزار نقشه ذهنی آنلاین Coggle
Coggle یک ابزار اختصاصی برای ایجاد نقشه ذهنی است و شما از آن می‌توانید به صورت آنلاین استفاده کنید؛ به همین جهت استفاده از آن برای کار گروهی بسیار مفید خواهد بود. شما در این نرم افزار آنلاین، اسناد و اطلاعات کافی برای تجسم و اشتراک‌گذاری ایده‌ها دارید و از آنجایی که این داده‌ها پیشرفته هستند و نمای مناسبی برای شما ایجاد می‌کنند، به خوبی می‌توانید از آن برای تجزیه و تحلیل داده‌های خود استفاده کنید.
کاربران Coggle می‌توانند نقشه‌های ذهنی را با هر تعداد از همکاران خود به اشتراک بگذارند. در این برنامه کاربران می‌توانند به طور همزمان شاخه‌هایی را در یک نمودار اضافه یا ویرایش کنند و برنامه به طور خودکار هر تغییر ایجاد شده را ذخیره کرده و آن را به سایر کاربران به صورت آنلاین نمایش می‌دهد. یکی از ویژگی‌های برجسته Coggle این است که شما می‌توانید هر نوعی از اطلاعات را در آن قرار دهید. این موضوع شامل آپلود نامحدود تصاویر، لینک گذاری فایل‌ها در Google Drive، برچسب‌های متنی و فرمول‌های ریاضی است. شما با کوگل می‌توانید محتوایی را که به صورت آنلاین ایجاد می‌کنید در وب سایت Coggle به اشتراک بگذارید یا آنها را به صورت فایل‌های PNG و PDF ارسال کنید. از معایب Coggle این است که گزینه‌های سفارشی‌سازی محدود است و هیچ عملگری در برنامه جهت تنظیم خودکار شاخه‌ها وجود ندارد؛ این موضوع می‌تواند باعث آن شود که نقشه‌های ذهنی بزرگ مقداری پیچیده به نظر برسند و از نظر ظاهری مناسب نباشند.
نرم افزار نقشه ذهنی قدرتمند Canva
Canva نیز مانند نرم افزارهایی که بالاتر به آنها اشاره شد، یکی از قدرتمندترین نرم‌افزارهای تولید نقشه ذهنی است. زمانی که شما این نرم افزار را باز می‌کنید، ابزارهای متنوعی برای ایده پردازی و ترسیم نمودارها دارید و طرح‌های خود را می‌توانید با زیباترین شکل ممکن طراحی و ترسیم کنید. Canva سازنده نقشه ذهنی رایگان است و بیش از 20 مدل نمودار حرفه‌ای را برای کار شما ارائه می‌دهد. شما در کانوا می‌توانید رنگ‌ها و فونت‌ها را به شکل مورد نظر خود سفارشی کنید و از طیف وسیعی از عناصر مانند قاب‌ها، اشکال و خطوط استفاده کنید.
با استفاده از Canva، شما می‌توانید نقشه ذهنی خود را به راحتی در یک پاورپوینت جاسازی کنید و در ارائه‌های خود از آن استفاده کنید. قالب‌های تیمی موجود در این نرم افزار نقشه ذهنی به شما این امکان را می‌دهد که طرح‌های سفارشی مورد نظر خود را به صورتی جذاب قرار دهید. همچنین تیم شما می‌تواند از آنها برای تولید سریع نقشه‌های ذهنی جدید استفاده کند. یکی دیگر از ویژگی‌های کانوا این است که شما می‌توانید علاوه بر نقشه‌های ذهنی از آن برای ایجاد پوسترها و تصاویر گرافیکی مورد نظر خود استفاده کنید. در صورتی که علاقه‌مند هستید با استفاده از این نرم افزار، تصاویر جذابی را طراحی کنید، پیشنهاد می‌کنیم تا آموزش زیر را که توسط فرادرس در دسترس عموم قرار گرفته است، مشاهده کنید:
از معایب کانوا می‌توان به این موضوع اشاره کرد که بهینه سازی قالب‌ها می‌تواند نظم مناسبی نداشته باشد؛ به طور مثال تصور کنید که شما برای طرح متنی خود یک الگوی مشخصی را استفاده کرده‌اید و در صورتی که یک متن طولانی از از فضای الگو را در برنامه قرار دهید، می‌بینید که مشکلاتی در چیدمان شما ایجاد می‌شود. همچنین با اینکه Canva اعلام کرده است که یک نرم افزار رایگان است، اما استفاده از برخی از عناصر و تصاویر رایگان نیستند.
نحوه انتخاب نرم افزار نقشه ذهنی
مهمترین کاری که نقشه ذهنی انجام می‌دهد، این است که به شما کمک می‌کند تا ایده‌های خود را به صورت بصری نمایش دهید. یک نرم افزار نقشه ذهنی با استفاده از ابزارها و نمودارهای خود، به شما کمک می‌کند تا ایده‌های خود را همراه با مستندات لازم به نرم افزار اضافه کنید و از آنها برای پیشبرد اهداف خود استفاده کنید. همچنین این نرم افزارها برای مدیرانی که قصد هم‌افزایی در میان کارمندان و ایجاد جلسات طوفان فکری دارند، کاربرد فراوانی دارد. مدیران یک مجموعه بر اساس نیازهای خود و با استفاده از ویژگی‌های مثبت و منفی که هر کدام از این نرم افزارها دارند، یکی از آنها را انتخاب کرده و کار گروهی خود را در آن شروع می‌کنند. اگر شما در زمینه مدیریت فعالیت کرده باشید، به خوبی از تأثیرات مثبت این نرم افزارهای استفاده خواهید کرد. همچنین در صورتی که علاقه‌مند به یادگیری در مورد حوزه‌های مختلف مدیریتی (چه دروس آکادمیک و چه مهارت‌های کاربردی) پیشنهاد می‌کنیم از مجموعه آموزش‌های مدیریت فرادرس استفاده کنید. برای شروع یادگیری و کسب مهارت‌های جدید کافی است تا وارد لینک زیر شوید: