هیپنوتیزم چیست ؟ هیپنوتیزم، یا از خود بی‌خود شدن، یک حالت ذهنی است که در آن فرد حتما به پیشنهادها جواب مثبت می‌دهد. فردی که هیپنوتیزم شده‌است، در حالتی که از خود بی‌خود شده‌است کاملا روی برخی ایده‌ها متمرکز است و افکار دیگر کاملا از او دور است. زمانی به‌طور گسترده این باور وجود داشت که هیپنوتیزم اقدامی حیله‌گرانه یا عرفانی است. با این حال در سال‌های اخیر پیشرفت علم شناختی نشان داده‌است از خود بی‌خود شدن یک حالت ذهنی طبیعی است، که ریشه‌ی آن در ساز و کار اصلی ذهن است.
فلج
هیپنوتیزم‌کننده پدیده‌های جسمانی غیرعادی را به فرد القا میکند تا این فرایند برای او باورپذیر شود. مثلا به فرد تلقین می‌شود که دست، بازو، پا یا عضو دیگری از بدن دارد سنگین و سنگین‌تر می‌شود. در نهایت هیپنوتیزم‌کننده از فرد می‌خواهد آن عضو بدن را بلند کند. فرد با شگفتی متوجه می‌شود که نمی‌تواند.
یان کوجان، پژوهشگر دانشگاه ژنو در سوئیس، پژوهشی انجام داده‌است که طی آن ۱۲ نفر تحت تاثیر هیپنوتیزم دچار فلج دست شدند و در این حالت فعالیت ذهنی‌شان بررسی شد. مشاهده شد فعالیت قشر حرکتی، که مسئول تحرک سمت چپ بدن است، توسط ناحیه‌ای از مغز به نام پیش‌گُوِه یا پرکونئوس متوقف می‌شود. پرکونئوس قسمتی از مغز است که بخشی از آن مسئول حافظه‌ی شخصی و تصویرسازی ذهنی است. این نشان می‌دهد پرکونئوس زبان واضح و شفافی را که هیپنوتیزم‌کننده استفاده میکند واقعی تلقی میکند. سپس این قسمت از مغز امکان‌ناپذیری آن وظیفه را (حرکت دادن دست) به قشر حرکتی انتقال می‌دهد. کوجان می‌گوید ”طوری است که انگار قشر حرکتی به این ایده متصل است که نمی‌تواند دست را حرکت دهد و پیام حرکت را ارسال نمی‌کند.“
تحلیل انتقادی
در یک پژوهش ۱۰ شرکت‌کننده قبل و بعد از هیپنوتیزم تحت پِت اسکن (توموگرافی گسیل پوزیترون) قرار گرفتند. این پژوهش نشان داد مغز در حالت هیپنوتیزم به واسطه‌ی افزایش جریان خون به لوب پشت سر، عملکردهای آگاهانه را متوقف میکند و هم‌زمان انگیختگی حرکتی را کاهش می‌دهد. این باعث ”باز شدن“ ذهن می‌شود، و عامل تحلیلی را کنار می‌گذارد که باعث می‌شود پیشنهادها آزادانه بدون این‌که نسبت به تمایلات قبلی فرد تحلیل شوند، وارد مغز شوند.
احساس آرامش
دکتر یدین دودای در ۲۰۰۸ یکی از مولفان پژوهشی بود که نشان داد در حالت هیپنوتیزم تغییرات چشمگیری در ناحیه‌های جلو، عقب و گیجگاه مغز شرکت‌کنندگان ایجاد می‌شود. این ثابت میکند چرا معمولا از خود بی‌خود شدن با احساس آرامش عمیق همراه است.