طلاق والدین روی تمام اعضای خانواده تاثیر می‌گذارد اما این تغییر برای بچه‌ها بسیار سخت‌تر و دردناک‌تر است. والدینی که طلاق می‌گیرند، دوست دارند فرزندانشان این بحران را به سلامت سپری کنند و در بزرگسالی سلامت روانی داشته باشند.
گاهی برای کودکان، جدایی والدین بهتر از بودن در خانواده‌ای از هم پاشیده و خانه‌ای پر از تشنج، دعوا و درگیری است. البته برای اینکه کودک از طلاق پدر و مادرش کمتر آسیب ببیند باید والدین با تاثیرات طلاق بر فرزندان، واکنش بچه به طلاق پدر و مادر و شیوه درست تربیت فرزندان بعد از طلاق آشنا باشند. در ادامه این مطلب مرکز مشاوره یاسان (مرکز تخصصی کودک و نوجوان و ارائه دهنده خدمات مشاوره آنلاین و حضوری) تاثیرات طلاق را بر فرزندان از سن پیش از دبستان تا دوران نوجوانی بررسی کرده است:
تاثیرات طلاق روی کودکان پیش دبستانی (سه تا پنج ساله)
کودکان پیش دبستانی خودشان را مقصر جدایی والدین می‌دانند. در چنین وضعیتی آنها گیج می‌شوند؛ چراکه متوجه نمی‌شوند چه اتفاقی در حال رخ دادن است. کودک فکر میکند اگر پدر از زندگی او برود، مادر هم می‌رود! یا اگر مادر و پدر هم دیگر را دوست نداشته باشند و با هم زندگی نکنند یعنی او را هم دوست ندارند!
بچه‌ها اغلب نگران این موضوع هستند که چه کسی از آنها مراقبت میکند، آیا غذا و پول کافی خواهند داشت یا کجا زندگی می‌کنند. کودکان در هر سنی که باشند از استرس و جو بد رابطه از هم پاشیده‌ی والدین خود، ناراحت می‌شوند.
کودکان پیش دبستانی در این وضعیت اغلب پسرفت می‌کنند، مثلا دوباره به پتو یا اسباب‌بازی خاصی وابسته می‌شوند یا در دستشویی رفتن به مشکل می‌خورند. ممکن است بیشتر خودراضایی کنند، دائم در حال گریه باشند، به والدینشان بچسبند یا از دستوراتشان سرپیجی کنند. آنها ممکن است دچار ترس‌های شبانه یا ترس از جدایی شوند.
مرکز مشاوره یاسان، مرکز تخصصی روانشناسی کودک و ارائه‌دهنده خدمات مشاوره آنلاین، حضوری و تلفنی
کودکان گاهی دلایل عجیب و غریبی برای نبود یکی از والدین در ذهن خود تصور می‌کنند و خیال می‌کنند که آنها مقصر این جدایی هستند و اگر بچه‌های بهتری بودند و بهتر رفتار می‌کردند، پدر و مادر را از دست نمی‌دادند. اگر والدین خیلی ناراحت باشند، ممکن است کودکان احساساتشان را پنهان کنند و بروز ندهند تا آنها را بیشتر از این ناراحت نکنند.
تاثیرات طلاق بر کودکان 6 تا 9 ساله
کودکان 6 تا 9 ساله پس از طلاق والدین، عمیقاً ناراحت می‌شوند. آنها ناراحتی خود را با گریه کردن بروز می‌دهند. این واکنش‌ها در پسرها بیشتر از دختران است. همچنین آنها مشتاق دیدار والد غایب هستند. حتی اگر قبل از جدایی رابطه خوبی با او نداشتند باز هم به شدت دلتنگش می‌شوند.
کودکان در این سن به این دلیل که والد غایب را نمی‌بینند، عصبانیتشان از این جدایی را بر سر پدر یا مادری که در کنارشان است خالی می‌کنند و او را مقصر نبود والد دیگر می‌دانند.
کودک هنگامی که ارتباطش با والد جدا شده کم می‌شود، این‌طور احساس میکند که او دیگر دوستش ندارد. این اتفاق اگر به درستی مدیریت نشود ممکن است ضربه روحی بدی به کودک وارد کند.
بچه‌های کوچک اغلب امید دارند که پدر و مادر دوباره به هم بازگردند و کنار هم باشند. آنها ممکن است فکر کنند وظیفه مراقبت و حفظ آرامش والدین را بر عهده دارند. بسیاری از کودکان سعی می‌کنند مشکلات والدین خود را حل کنند و این اصلاً خوب نیست که جای پدر و مادر با بچه‌ها عوض شود.
بر طبق تحقیقات، کودکان وقتی والدینشان را در حال دعوا می‌بینند، طرز فکرشان درباره چگونگی حل اختلاف با دیگران عوض می‌شود؛ در واقع آنها به دعوا عادت نمی‌کنند بلکه این جنگ و جدل‌ها کم‌کم انرژی و اعتماد به نفس آنها را می‌گیرد و آنها را از پا درمی‌آورد. کتک کاری هم تاثیر بسیار بدی روی کودکان دارد و باعث می‌شود از والدین خود الگوبرداری کنند و کودکان دیگر را بزنند.
مشاوره آنلاین «مرکز مشاوره یاسان» بهترین و راحترین شیوه دسترسی به خدمات روانشناسی کودک
وقتی هر یک والدین سعی می‌کنند کودک را سمت خودشان بکشند، احساسات کودک شبیه طناب از دو طرف کشیده می‌شود. برخی والدین ممکن است پشت سر والد دیگر بدگویی کنند و همه تقصیرها را گردن او بیندازند. کودکانی که بین والدینِ طلاق گرفته گیر افتاده‌اند بزرگترین ضربه را خواهند خورد.
تاثیرات طلاق بر نوجوانان
نوجوانان در مواجهه با طلاق والدین اصلاً واکنش‌های کودکان را از خودشان نشان نمی‌دهند. تاثیرات طلاق بر روی این گروه سنی کاملاً متفاوت است. بچه‌ها در این سن می‌توانند بهتر فکر کنند و بهتر مسائل را متوجه شوند. آنها احتمالاً برخی دلایل جدایی را می‌دانند. بنابراین با جدیت و شجاعت تلاش می‌کنند تا با این شرایط سخت کنار بیایند.
البته نوجوانان کمتر احساساتشان را بروز می‌دهند و معمولاً ناراحتی خود را پنهان می‌کنند. مثلاً ممکن است ادعا کنند که از میزان دیدار پدر یا مادری که حضور ندارد راضی هستند، در حالی که عمیقاً دلشان برای او تنگ شده است. آنها می‌ترسند به والد حاضر خود بگویند که می‌خواهند بیشتر پدر یا مادری که غایب است را ببینند؛ زیرا دوست ندارند موجب ناراحتی او شوند.
حدود 25 درصد نوجوانان در جنگ بین والدین طرف یک نفر را می‌گیرند و آن یک نفر اغلب مادر آن‌هاست. اگرچه آنها بهتر از خواهر و برادرهای کوچکشان می‌توانند هر دو طرف را قضاوت کنند اما تمایل دارند که یک طرف را سیاه و یک طرف را سفید ببینند یعنی یکی از والدین برایشان خوب و دیگری بد مطلق است.
نوجوانان در این سن بسیار عصبانی می‌شوند و برخلاف خواهر و برادر کوچکترشان می‌دانند که چه اتفاقی در حال رخ دادن است. عصبانیت در چنین شرایطی کاملاً طبیعی است.
آنها ممکن است دائم دچار مریضی‌هایی مانند عفونت، سردرد، معده درد و آسم شوند. دلیل این بیماری‌ها استرس زیاد آنها است. پزشکان گزارش داده‌اند، بچه‌های که والدینشان طلاق گرفته‌اند بیشتر از سایر بچه‌ها مریض می‌شوند و به دکتر مراجعه می‌کنند.
از هم پاشیده شدن خانواده‌ها روی روابط بچه‌ها با همسن و سالانشان هم تاثیر می‌گذارد. نوجوانان ممکن است دوستان قدیمی‌شان را از دست بدهند یا ترس از طرد شدن توسط دوستانشان را داشته باشند.
معمولاً این نوجوانان در مدرسه با افرادی دوست می‌شوند که مشکلات انضباطی دارند. ارتباط با دوستانی که مشکلات عاطفی و رفتاری دارند موجب بروز مشکلات بیشتری برای فرزندان طلاق مانند افت تحصیلی، قانون‌شکنی، برقراری رابطه جنسی زودهنگام و سوء مصرف مواد مخدر یا الکل می‌شود.
مرکز مشاوره یاسان، مرکز تخصصی روانشناسی نوجوانان و ارائه‌دهنده خدمات مشاوره آنلاین، حضوری و تلفنی
اگرچه نوجوانان بهتر از کودکان فکر می‌کنند و علت اتفاقات و تاثیر آنها را متوجه شوند اما هنوز دقیقاً نمی‌دانند چطور این اتفاق می‌افتد. آنها به احتمال زیاد از جدایی پدر و مادر عمیقاً ناامید می‌شوند و ممکن است با آزار و اذیت والدین، خود را از لحاظ روانی تخلیه کنند. حتی ممکن است برخی از نوجوانان به والدینشان توهین کنند یا دوست نداشته باشند با آنها وقت بگذرانند.
راه‌های فرزند پروری پس از طلاق
مرکز مشاوره یاسان، مرکز تخصصی روانشناسی کودک و نوجوان برای کاهش آسیب‌های وارده به کودکان و نوجوانان پس از طلاق والدین بسته آموزشی “فرزند پروری پس از طلاق” را طراحی کرده است. مدرس این دوره آموزشی، دکتر آسیه اناری، عضو هیئت مدیره انجمن روانشناسی بالینی کودک و نوجوان ایران است. برای اطلاع از جزئیات بسته آموزشی فرزندپروی پس از طلاق لیک کنید.
علاوه بر این باتوجه به اینکه رفتارها و برخوردهای روزانه شما شخصیت و رفتار فرزندتان را شکل می‌دهد، وظیفه شما به عنوان پدر یا مادر چالش بر انگیز است. این وظیفه به عشق، از خود گذشتگی، اختصاص دادن وقت و توجه زیاد نیاز دارد و شما در این مورد استحقاق هر گونه کمک و تشویقی را دارید. طرح “کوچینگ والدین“بر همین اساس توسط مرکز مشاوره یاسان اجرا می شود. برای اطلاع از طرح کلیک کنید.
مرکز مشاوره یاسان، مرکز تخصصی «روانشناسی کودک و نوجوان» علاوه بر ارائه مشاوره، به‌طور متناوب اقدام به برگزاری کارگاه‌ها و دوره‌های فرزندپروری به‌صورت حضوری و آنلاین میکند. برای دریافت وقت مشاوره، حضور در کارگاه‌های فرزندپروری یا تهیه کتاب‌های روانشناسی تربیت فرزند به وب‌سایت یاسان به آدرسwww.yasanclinic.ir مراجعه کنید یا به شماره ۰۹۹۳۵۹۶۸۰۱۰ از طریق واتس‌اپ پیام دهید.
همچنین یاسان ارائه‌دهنده خدمات مشاوره آنلاین، حضوری و تلفنی به مراجعان است. مشاوره آنلاین نه تنها هیچ‌گونه تفاوتی با مشاوره حضوری ندارد بلکه موجب صرفه‌جویی در زمان و هزینه‌های رفت‌وآمد شما هم می‌شود. از همه مهمتر مشاوره آنلاین برای آن دسته از افرادی که محل سکونت‌شان فاقد روانشناس است، بسیار گزینه مناسبی است. برای مشاوره آنلاین تنها کافیست، گوشی هوشمند و اینترنت پایدار داشته باشید.