گاز طبیعی اگر به شکل درستی نصب و استفاده شود، بی‌خطر و بی‌دردسر است. اما نشت گاز ممکن است اتفاق بیفتد. نشت گاز می‌تواند به علائم جسمی و در برخی موارد مسمومیت با مونوکسید کربن در انسان و حیوانات منجر شود. اگر فرد به نشت گاز مشکوک شود باید فورا آن منطقه را تخلیه کرده و با آتش‌نشانی یا خدمات اورژانسی تماس بگیرد. در این مقاله با ما همراه باشید تا با علائم گازگرفتگی آشنا شوید و راهکارهای مهم در هنگام مسمومیت با گاز را بشناسید. همچنین اگر به شناسایی علائم نشت گاز در خانه هم علاقمند بودید مقاله تشخیص، مقابله و جلوگیری از نشتی گاز را مطالعه بفرمایید.
علائم گازگرفتگی
کاهش میزان اکسیژن در هوا باعث بروز علائم نشت گاز می‌شود. این علائم را در این‌جا آورده‌ایم:
– تنگی نفس
– سرگیجه
– خستگی یا خواب آلودگی
– احساس سبکی سر
– علائم شبیه به علائم آنفولانزا
– سردرد
– تحریک چشم و گلو
– تغییرات خلق و خو از جمله افسردگی
– تهوع
– خون دماغ شدن
– درد در قفسه سینه
– رنگ پریدگی یا تاول زدن پوست در اثر ارتباط مستقیم با گاز
– کاهش اشتها
– صدای زنگ در گوش
حیوانات خانگی نیز در زمان نشت گاز، علائمی را تجربه می‌کنند. صاحبان این حیوانات باید مراقب علائم زیر باشند:
– تنگی نفس
– تغییر در خلق و خو و رفتار
– آشفتگی
– کرختی
– بی اشتهایی
– گلو درد
– قرمزی یا آبریزش چشم
– استفراغ
میزان زیاد گاز می‌تواند باعث بی‌هوشی یا حتی مرگ حیوانات خانگی شود.
مسمومیت با گاز مونوکسید کربن
مونوکسید کربن، یک قاتل خاموش است. این گاز، بو، طعم و صدا ندارد. نه انسان‌ها و نه حیوانات نمی‌توانند بفهمند که در حال استنشاق آن هستند و این گاز می‌تواند کشنده باشد.
مسمومیت با گاز مونوکسید کربن (CO) می‌تواند باعث بروز علائمی شبیه به علائم نشت گاز شود. مونوکسید کربن در صورت سوختن ناکامل گاز متصاعد می‌شود. وسایل خانگی مانند اجاق کازها، اجاق‌های نفتی، ژنراتورهای سیارو گریل‌های زغالی، افراد را در معرض این گاز سی قرار می‌دهند.
مواجهه با CO می‌تواند کشنده بوده و به درمان پزشکی اورژانسی نیاز داشته باشد.
علائم مسمومیت با گاز مونوکسید کربن:
– درد شکمی
– درد قفسه سینه
– سرگیجه
– خستگی
– سردرد
– از دست دادن کنترل عضلات
– تهوع
– صورتی شدن پوست و قرمز روشن شدن لب‌ها
– از دست دادن تعادل
– مشکلات بینایی
– مشکلات حافظه
– از دست دادن هوشیاری
اگر علائم، خفیف باشند، احتمال بهبودی کامل وجود دارد.
مسمومیت جدی با گاز مونوکسید کربن می‌تواند باعث بیماری‌های بلند مدت از جمله مشکلات قلبی شود.
افراد مبتلا به مشکلات قلبی یا تنفسی، سریع‌تر از دیگران تحت تاثیر مسمویت با گاز مونوکسید کربن قرار می‌گیرند. زنان باردار، نوزادان و کودکان نیز از دیگران آسیب پذیرترند.
حیوانات خانگی نیز واکنش سریعی به مسمومیت با CO نشان خواهند داد. اگر یک حیوان خانگی به صورت ناگهانی مریض شود یا بمیرد و مرگ آن را نتوان به هیچ عاملی مانند سن یا یک مشکل موجود ربط داد، صاحب آن باید مسمومیت با CO را در نظر گیرد.
دلایل مسمومیت با CO
لوازم خانگی مانند اجاق گازها، مخزن‌های آب گرم، آب گرم‌کن‌ها، خوراک‌پزها و شومینه‌ها که از گاز، نفت، زغال و چوب استفاده می‌کنند، می‌توانند منبع گاز CO باشند. این اتفاق زمانی می‌افتد که سوخت به طور کامل نسوزد.
روشن کردن موتور خودرو در یک محیط بسته نیز می‌تواند باعث مسمومیت با CO شود
اگر وسایل خانگی به درستی نصب شده و مورد استفاده قرار بگیرند، مقدار خیلی کمی CO تولید می‌کنند. استفاده از وسایل قدیمی و تعمیر نکردن مداوم آن‌ها باعث افزایش احتمال آزاد شدن CO می‌شود
برخی دیگر از دلایل آزاد شدن و تجمع CO را در این‌جا آورده‌ایم:
– سیگار کشیدن باعث بالا رفتن سطح CO در خون می‌شود
– روشن گذاشتن خودرو در یک محیط بسته باعث تولید مقدار کشنده‌ای از گاز CO در عرض ۱۰ دقیقه می‌شود.
– سوختن زغال، گاز CO تولید می‌کند
– انسداد دودکش‌ها می‌تواند مانع از خروج CO شود
– بخار ناشی از پاک کننده‌های رنگ و مایعات پاک کننده می‌تواند باعث مسمومیت با CO شود
محصولات حاوی کلرید متیل را باید با احتیاط استفاده کرد زیرا متیلن کلراید در صورت استنشاق به CO تبدیل می‌شود.
تشخیص مسمومیت به CO
شناخت علائم احتمالی مسمومت با گاز CO بسیار اهمیت دارد.
این علائم شامل موارد زیر می‌شود:
– تعداد زیادی از افراد حاضر در یک محیط، علائم مشابه دارند
– این علائم در هنگام خروج فرد از محیط بهبود یافته و هنگام برگشت او بازمی‌گردند.
– علائم فصلی که ممکن است با سیستم گرمایشی مرکزی که در زمان‌های خاصی از سال به کار می‌رود به وجود بیایند.
ممکن است پزشک، دستور آزمایش خون به دلیل بررسی سطح کربوکسی هموگلوبین و همچنین نوار قلب برای بررسی نحوه پمپاژ خون توسط قلب به بدن را بدهد.
درمان
اولین گام، رفع منبع تولید گاز CO و بررسی علائم است.
اگر علائم شدید باشند ممکن است فرد در بیمارستان بستری شود. درمان بیمارستانی شامل دریافت اکسیژن ۱۰۰ درصد از طریق ماسک برای تسریع تولید اکسی هموگلوبین بوده که جایگزین کربوکسی هموگلوبین می‌شود.
اگر پزشک به آسیبب عصبی مشکوک بوده یا اگر مواجهه با CO شدید باشد، ممکن است درمان با اکسیژن هایپرباریک (HBOT ) را پیشنهاد کند. این درمان، خون را از اکسیژن خالص پر می‌کند تا نبود اکسیژن ناشی از مسمومیت با گاز CO را جبران کند.
HBOT به بیمارانی که میزان اکسیژن آن‌ها کاهش یافته یا قطع شده ، بیمارانی که در کما هستند ، افرادی که سابقه از دست دادن هوشیاری دارند، افرادی که نوار قلب غیر طبیعی یا کاهش فعالیت مغزی دارند و زنان باردار داده می‌شود.
مشکلات گازگرفتگی
مشکلات مسمومیت با گاز CO می‌تواند جدی و طولانی مدت باشند.
ممکن است مغز آسیب ببیند و باعث بدتر شدن حافظه و تمرکز شود. در موارد بسیار نادر، مسمومیت با گاز CO با علائم بیماری پارکینسون در ارتباط است. این علائم شامل سفتی عضلات، آهسته شدن حرکات بدن و لرزش می‌شود.
آسیب قلب از جمله بیماری سرخرگ کرونری نیز ممکن است به وجود بیاید، به ویژه اگر فرد، مدت زیادی در معرض این گاز بوده باشد.
بی اختیاری ادراری نیز ممکن است در زنانی که مسمومیت شدید به گاز CO دارند به وجود بیاید.
پیشگیری از مسمومیت با گاز
باید از خطرات مسمومیت با CO آگاهی داشت.
برای جلوگیری از نشت گاز CO موارد زیر می‌توانند مفید باشند:
سعی کنید وسایل را سالم نگه دارید و به شکلی بی‌خطر از آن‌ها استفاده کنید. افراد متخصص باید وسایل را به طور منظم تنظیم و بررسی کنند.
– از اجاق گاز یا فر برای گرم کردن استفاده نکنید
– اتاق‌ها باید هوای کافی داشته باشند و هواکش‌ها مسدود نباشند.
– در محیط‌های عایق شده نیز بسیار مراقب باشید.
– حداقل یک بار در سال، دودکش‌ها را با جاروب تمیز کنید
– در هنگام استفاده از وسایل گازی در اتاق‌ها، احتیاط کنید.
– هنگام استفاده از محصولات حاوی متیلن کلراید، از ماسک استفاده کنید.
– موتورها، ماشین‌ها و یا ماشین چمن زنی را در گاراژ به حالت روشن رها نکنید.
– برای کباب‌پز داخلی از زغال استفاده نکنید.
– هرگز یک ژنراتور را در فاصله ۵۰ سانتی متری از پنجره، در یا هواکش قرار ندهید.
– هر سال، لوله اگزوز خودرو را تعمیر کنید.
– اگر قسمت عقب ماشین باز بوده و موتور روشن است، درها و پنجره‌ها را نیز باز کنید.