اگر صبح از خواب بیدار شده و ناامید شوید از این‌که باز هم خواب‌هایی که شب گذشته دیده‌اید را به یاد نمی‌آورید، ممکن است این سؤال برای‌تان مطرح شود: مهمترین علت فراموشی خواب ها چیست ؟ درباره ماهیت رؤیاها، ارتباط رویاهای زنده با حرکت تند چشم (REM) در خواب، الگوهای طبیعی خواب و الگوی خواب دیدن، محرک‌های به یاد آوردن خواب مانند آپنه خواب درمان نشده و اینکه چگونه می‌توانید خواب‌تان را بهتر به یاد داشته باشید، یاد بگیرید.

۱. خواب چیست؟

تقریباً هرکسی گاه گاهی خواب می‌بیند. حتی معروف است که افراد نابینا هم خواب می‌بینند. فراوانی به یاد آوردن خواب هم ممکن است در نقاطی از زندگی شخص متفاوت باشد یا حتی کم و کم‌تر شود. رویا یک سری افکار، تصاویر یا احساسات است که زمان به خواب رفتن در ذهن ما رخ می‌دهد. در واقع رویا عملکردی از مغز است. خواب ممکن است زمانی رخ دهد که مناطق خاصی از مغز از طریق الگوهای الکتریکی متوالی و فعالیت شیمیایی فعال می‌شوند.

رویاهای زنده

رویاهای زنده (که مانند فیلمی هستند که انگار بازیگرش شما باشید) با حرکت سریع چشم (REM) مرتبط هستند. این حالت خواب برای نخستین بار توسط دکتر ویلیام دمانت که پدر داروی خواب است، کشف شد. REM با فعالیت شدید مغز همراه است. در حقیقت، مغز به همان اندازه از انرژی (و گلوکز) که در حال بیداری استفاده می‌کند در مرحله REM نیز استفاده می‌کند.

ماهیچه‌های کنترل کننده چشم، همانند دیافراگمی که وظیفه حفظ تنفس را بر عهده دارند، فعال هستند. در این حالت عضلات اصلی اسکلتی بدن فلج می‌شوند. این مانع برون‌ریزی خواب می‌شود (و ناهنجاری‌های آن نیز هم فلج خواب و هم اختلال عملکرد خواب REM را شامل می‌شود).

هدف دقیق خواب هنوز مورد بررسی قرار دارد. به نظر می‌رسد که خواب نقش مهمی در ادغام حافظه از جمله حذف تجربیات بی ربط در طول روز دارد. خواب در عین حال برای یادگیری و حل مسئله نیز اهمیت دارد.

با کمال تعجب، می‌توان رویاهای چند تکه را در خواب غیر REM تجربه کرد. خواب‌های چندبخشی مراحل سبک‌تر خواب (مرحله 1 و مرحله 2) و خواب موج آهسته (مرحله 3) را شامل می‌شوند. اعتقاد بر این است که محتوای خواب‌های غیر REM ساده‌تر است. این خواب‌ها ممکن است رویای یک تصویر، یک ایده یا یک مفهوم استاتیک‌تر باشند. اگر رویاهای مرتبط با REM یک فیلم هستند، می‌توانید رویاهای غیر REM را به یک عکس تشبیه کنید.

مطلب مرتبط: ۵ ویژگی اصلی خواب و رویا که علم ثابت کرده است

تفسیر خواب

ماهیت رؤیاها و معنای خاص آن‌ها همواره مورد توجه هزاره‌ها بوده‌است. عصب‌شناس و بنیانگذار روانپزشکی، زیگموند فروید، در کار اصلی خود در سال 1900 موسوم به “تفسیر رویاها” به بررسی این موضوع پرداخت. در مورد مبانی علمی برای تفسیر محتوای رویاها هیچ اجماعی وجود ندارد. تأمل و بررسی معنای خواب به بهترین وجه می‌تواند به عنوان یک فعل شخصی در نظر گرفته شود.

۲. الگوهای عادی رویا دیدن در هنگام خواب

خواب دیدن طبیعی است اما معمول است که رویاها را به یاد نیاوریم. مرحله رؤیا دیدن را می‌توان با اندازه‌گیری‌هایی انجام داد که به عنوان بخشی از یک پلی مونوگرام تشخیصی از جمله ضبط الکتروانسفالوگرام (EEG) ، الکترواکلوگرام (EOG) و الکترومیوگرام (EMG) ساخته می‌شود. علائم مشخص خواب REM مغز فعال، حرکات سریع چشم و از دست دادن موقت تونوس ماهیچه‌ای را شامل می‌شود.

خواب REM در فواصل زمانی در طول شب رخ می‌دهد. دوره اول REM ممکن است 90 تا 120 دقیقه در شب باشد. اگر زود رخ دهد، یعنی در کمتر از 15 دقیقه، ممکن است نشانه‌ای از نارکولپسی یا حمله خواب باشد. دوره‌های REM با نزدیک شدن صبح طولانی‌تر می‌شوند. در نتیجه‌، آخرین یک-سوم شب ممکن است بیشتر شامل خواب REM باشد. معمولا رایج است که صبح‌ها از آخرین دور REM بیدار شوید.

مطلب مرتبط: ۱۰ حقیقت جالب درباره خواب دیدن که تا به حال نشنیده‌اید

۳. علت فراموشی خواب ها

در مورد رؤیاهایی که به یادمان نمی‌مانند چند توضیح احتمالی وجود دارد. اول اینکه ممکن است که خواب REM اتفاق نیفتد (یا حداقل به اندازه طبیعی اتفاق نیفتد). داروها ممکن است خواب REM را سرکوب کنند. به ویژه، به نظر می‌رسد که داروهای ضد افسردگی با تأخیر در شروع یا کاهش میزان خواب REM، تأثیر قدرتمندی دارند. الکل نیز ممکن است به عنوان یک مهار کننده خواب REM عمل کند، حداقل تا زمانی که اثر آن از بین برود.

اگر خواب REM اتفاق بیفتد، ممکن است خواب‌های زنده‌ای که با آن در ارتباط هستند، به یاد شما نمانند. اگر گذار از خواب REM به مرحله دیگری از خواب رخ بدهد (بیشتر اوقات مرحله 1 یا مرحله 2)، قبل از ایجاد هوشیاری کامل، ممکن است رویاها فراموش شوند.

به عنوان یک قاعده کلی، رویاها پس از بیدار شدن به سرعت محو می‌شوند. سیگنال‌های الکتریکی و نشانه‌های شیمیایی که تجربه رویا را تشکیل می‌دهند ممکن است در حین این‌که بیداری ایجاد می‌شود، ناپدید شوند، مانند پیغامی که روی یک آینه مه آلود نوشته شده و در اثر تبخیر بخار از بین می‌رود. این امکان وجود دارد که عناصر رویا بعدا در طول روز به یادتان بیایند، البته این اتفاق احتمالا ناشی از تجربه‌ای است که دوباره همان ناحیه از مغز را فعال می‌کند که هنگام شب رویا را ایجاد کرده بود.

به ویژه رویاهای به یاد ماندنی ممکن است تصویری را ایجاد کنند که به مدت چندین دهه ادامه داشته باشد. بازگو کردن رویا برای شخص دیگر ممکن است به تثبیت حافظه کمک کند. رویاهایی (یا کابوس‌ها) که با احساسات شدید از جمله ترس همراه هستند نیز ممکن است در ذهن بمانند. آمیگدال ناحیه‌ای از مغز است که ممکن است به یادآوری این رویاهای پر احساس کمک کند.

اگر مرحله خواب REM قطعه قطعه شده باشد، بیشتر احتمال دارد که خواب‌ها به یاد بیایند. ساعت‌های زنگ‌دار به طور ناخوشایندی خواب REM را نزدیک صبح قطع می‌کنند. می‌توان دوباره به خواب رفت و بارها و بارها دوباره وارد همان تجربه رویایی شد.

اختلالات خواب ممکن است روی به یاد آوردن خوابی که دیده‌اید تأثیر بگذارند. آپنه انسدادی خواب نیز ممکن است در خواب REM تکه تکه شده نقش داشته باشد زیرا تنفس مختل شده به دلیل شل شدن عضلات مجاری هوایی رخ می‌دهد. برای برخی، این ممکن است منجر به بهبود یاد آوردن خواب (از جمله خواب غرق شدن یا خفه شدن) شود.

به همین ترتیب ممکن است آپنه خواب منجر به محرومیت از خواب REM شود و درمان CPAP به گونه موثر می‌تواند باعث بازگشت مجدد عمیق خواب REM شود. کسانی که نارکولپسی دارند نیز انتقال ناگهانی خواب را تجربه می‌کنند که در به یادآوری خواب، توهم ناشی از خواب و فلج خواب نقش دارد. خواب نامناسب، استرس و شرایط روانی نیز ممکن است خواب را تکه تکه کند.

۴. راه‌هایی برای این‌که بهتر خواب‌ها را به یاد بیاوریم

اگر دوست دارید خواب‌های‌تان را راحت‌تر به یاد بیاورید، یک تغییر ساده را در نظر بگیرید: یک دفتر روزنگار برای خواب‌های‌تان داشته باشید. با نگه داشتن یک قلم و دفتر کنار تختخواب‌تان، خیلی ساده می‌توانید بلافاصله بعد از بیدار شدن از خواب، هرچه دیده‌اید را قبل از اینکه فرصتی برای محو شدن داشته باشند یادداشت کنید. این کار ممکن است کم کم کمک‌تان کند که خواب‌ها را به یاد نگه دارید. اگر صبح یادداشت‌های‌تان را تفسیر کنید، می‌توانید به معنا و مفهومی که خواب‌تان داشته بیش‌تر فکر کنید.

کلام پایانی

رویاها بخشی جذاب از خواب هستند و زندگی با تجربه غنی شده از این پدیده تقویت می‌شود. اگرچه ممکن است با عدم یادآوری رویاها احساس ناراحتی کنید، اما مطمئن باشید که احتمالاً این حالت خواب رخ می‌دهد. مزایای حاصل، از پردازش حافظه گرفته تا یادگیری و حل مسئله، احتمالاً زیر سطح آگاهی قرار دارد. در حالی که می‌خوابید، دنیایی را تصور کنید که ممکن است وجود داشته باشد، و ممکن است هنگام شب سراغ شما بیاید.

ترجمه: تحریریه سایت کسب و کار بازده – سارا فیضی

منبع: verywellmind

۴ نکته جالب درباره علت فراموشی خواب ها از نظر علمی