فشار خون پایین چیست ؟

فشار خون پایین به وضعیتی گفته می‌شود که فشار خون سیستولیک (حداکثر فشار، در حالت انقباض قلب) و فشار خون دیاستولیک (حداقل فشار، در حالت انبساط قلب) به ترتیب، حدود ۹۰ و۶۰ (یا به اصطلاح، ۹ روی ۶) یا کم‌تر باشند. در حالت سیستولیک، قلب منقبض می‌شود و خون را به سراسر بدن می فرستد، و در حالت دیاستولیک، قلب منبسط و پر از خون می‌شود و سرخرگ‌های کرونری را پر از خونِ اکسیژن‌دار می‌کند. فشار خون پایین در بیش‌تر موارد به عنوان یک وضعیتِ خوب برای سلامتی به حساب می‌آید، ولی گاهی اوقات می‌تواند نشانه‌ای از وضعیت‌های خطرناک و بیماری‌های جدی باشد. در  این نوشتار به علت ها ، مهم ترین علائم فشار خون پایین  و ۵ مهم ترین درمان خانگی فشار خون پایین پرداخته می شود.

برخی از علت‌های شایع فشار خون پایین عبارت هستند از:

الف. از دست دادن مقدار زیادی خون به دلیل جراحت یا بارداری
ب. شوک آنافیلاکسی
پ. وجود عفونت در جریان خون
ت. اختلالات اندوکرین (غدد درون ریز) از قبیل دیابت، یا اختلال تیروئید
ث. اختلال در جریان خون ناشی از سکته‌ی قلبی
ج. تاثیرات برخی داروهای خاص

علائم فشار خون پایین چیست ؟

اکنون که از علت‌های احتمالی افت فشار خون آگاه شدید، شاید مایل باشید از علائم فشار خون پایین نیز مطلع شوید. بنابراین، در ادامه به علائم احتمالی فشار خون پایین اشاره می‌کنیم که ممکن است همه با آن‌ها رو به رو شوند.

۱. تپش قلب

از آن‌جا که فشار خون پایین ممکن است هنگامی بروز کند که جریان خون به اندازه‌ی کافی به اندام‌های حیاتی و سایر بخش‌های بدن نرسد، این وضعیت قطعا به تپش قلب منجر خواهد شد. با این‌که عوامل بسیاری می‌توانند باعث تپش قلب شوند، ولی شایع‌ترین علت آن می‌تواند کاهش سطح خون غنی از اکسیژن در بدن باشد.

بنابراین، با این‌که تپش قلب معمولا خطرآفرین نیست، ولی لازم است در صورت مشاهده‌ی این نشانه در اسرع وقت به درمان آن بپردازید. معمولا انتخاب روش‌های درمانی مرتبط با تپش قلب به علت‌های اصلی ایجاد کننده‌ی این وضعیت بستگی دارد. در صورتی که تپش قلب ناشی از فشار خون پایین باشد، افزایش آبرسانی به بدن از طریق نوشیدن مقدار زیاد آب می‌تواند برای بیمار مفید باشد.

۲. خستگی مفرط

خستگی مفرط معمولا به معنی احساس سستی و کمبود انرژی تعریف می‌شود. از آن‌جا که آدم‌های مبتلا به فشار خون پایین غالبا از کاهش جریان خون در بسیاری از بخش‌های بدن‌شان رنج می‌برند، بدون شک در مقایسه با سایر آدم‌هایی که دارای فشار خون طبیعی هستند، زودتر دچار احساس خستگی‌ می‌شوند. درست مانند تپش قلب، احساس خستگی مفرط نیز به وسیله‌ی درمان علت اصلی ایجاد کننده‌ی آن، برطرف خواهد شد. از این رو، به منظور کاهش خستگی مفرط ناشی از فشار خون پایین، حفظ آبرسانی بدن از طریق نوشیدن مقدار زیادی آب، استراحت به اندازه‌ي کافی، و داشتن فعالیت بدنی بسیار با اهمیت خواهند بود.

۳. احساس سبکی در سر

احساس سبکی در سر معمولا وضعیتی است که فرد احساس می‌کند در آستانه‌ی بیهوش شدن قرار دارد؛ زیرا هم‌زمان با این وضعیت نیز، غالبا فرد احساس می‌کند بدن‌اش بیش‌ از اندازه سنگین شده است. این وضعیت ممکن است زمانی رخ دهد که بدن در اثر فشار خون پایین نتواند به اندازه‌ی کافی خون را به تمام بخش‌های خود ارسال کند. با این‌که این وضعیت به شدت ترسناک به نظر می‌رسد، ولی در مواقعی که ناشی از فشار خون پایین باشد، با افزایش آبرسانی به بدن در طول روز می‌توان آن را پس از مدتی برطرف کرد. در صورتی که دچار احساس سبکی در سرتان شدید، لازم است از استعمال دخانیات و مصرف الکل خودداری کنید تا این وضعیت وخیم‌تر نشود.

۴. سرگیجه

این وضعیت شباهت زیادی به احساس سبکی در سر دارد. سرگیجه ممکن است در اثر کاهش فشار خون رخ دهد؛ در این شرایط، اکسیژن به اندازه‌ی کافی به بدن نمی‌رسد، و در نتیجه، در طول این مدت دچار گیجی و عدم تعادل خواهید شد. گاهی اوقات، سرگیجه اندام‌های حسی نظیر گوش و چشم را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد، که ممکن است این وضعیت به بیهوشی منجر شود. احساس سرگیجه نیز درست مانند احساس سبکی در سر، در صورت انجام اقدامات درمانی مناسب، به مرور زمان برطرف خواهد شد. در صورتی که سرگیجه‌تان ناشی از فشار خون پایین باشد، نوشیدن حداقل ۳ لیتر آب در طول روز بسیار ضروری است.

۵. حالت تهوع

در صورت پایین بودن فشار خون، احتمال ابتلای فرد به حالت تهوع نیز بیش‌تر می‌شود. حالت تهوع معمولا به وضعیتی گفته می‌شود که فرد احساس می‌کند در حال بالا آوردن یا استفراغ است، ولی در حقیقت این اتفاق نمی‌افتد. حالت تهوع می‌تواند در اثر عوامل بسیاری رخ دهد؛ فشار خون پایین نیز قطعا یکی از این عوامل به شمار می‌رود. بنابراین، از میان درمان‌های خانگی برای درمان حالت تهوع، می‌توانید برخی از اقدامات زیر را انجام دهید تا به سرعت از شر این وضعیت عذاب‌آور نجات پیدا کنید.

الف. مصرف مقدار زیادی آب در طول روز جهت حفظ آبرسانی به بدن
ب. داشتن استراحت به اندازه‌ی کافی
پ. مصرف وعده‌های غذایی کم‌تر ولی با دفعات بیش‌تر
ت. خودداری از انجام هر گونه فعالیت بدنی، درست بعد از صرف غذا
ث. مصرف خوراکی‌های سبک و ساده مانند نان و بیسکوییت ترد

۶. بیهوشی

بیهوشی یا غش معمولا به وضعیتی گفته می‌شود که فرد به مدت نسبتا کوتاهی هوشیاری‌اش را از دست بدهد. بدن شک، هر گاه فشار خون‌تان به شدت پایین بیاید، احتمال بیهوشی و از حال رفتن‌تان زیاد می‌شود؛ زیرا وقتی فرد دچار فشار خون پایین می‌شود، فشار خون در مغز وی نیز کاهش می‌یابد و به طور بالقوه، اکسیژن کافی به این اندام حیاتی نمی‌رسد؛ این وضعیت به بیهوشی منجر خواهد شد.

بنابراین، در صورتی که شاهد بیهوشی و از حال رفتن یکی از اطرافیان‌تان شدید، لازم است با قرار دادن پاهای وی در سطحی بالاتر از قلب، جریان خون را در مغزش افزایش دهید. بعد از آن‌که فرد به هوش آمد، جهت پیشگیری از بروز برخی پیامدهای بیهوشی، مقدار زیادی مایعات به وی بدهید. به منظور پیشگیری از بیهوشی نیز لازم است در طول روز به مقدار کافی به بدن آبرسانی کنید و وعده‌های غذایی اصلی را حذف نکنید.

۷. عدم تمرکز

وقتی دچار فشار خون پایین می‌شوید، بدون شک تمرکزتان را نیز از دست می‌دهید. مغز برای آن‌که بتواند کارکرد مناسبی داشته باشد، به اکسیژن کافی و جریان خون مناسب نیاز دارد. عدم توانایی‌تان در تمرکز بر مسائل مختلف، قطعا بر عملکردتان در طول روز تاثیرگذار خواهد بود. از این رو، جهت حفظ توانایی‌تان برای داشتن تمرکز کامل بر مسائل زندگی، لازم است اقدامات زیر را انجام دهید.

الف. پیروی از رژیم غذایی سالم، به عنوان نمونه، افزایش مصرف میوه‌ها و سبزی‌ها
ب. اختصاص زمان بیش‌تری به استراحت و خواب
پ. تلاش برای کاهش مصرف روزانه‌ی کافئین
ت. مصرف وعده‌های غذایی کم‌تر ولی با دفعات بیش‌تر
ث. کنترل دائمی سطح استرس، زیرا احساس استرس می‌تواند توانایی‌تان را برای تفکر دقیق و هوشمندانه سلب کند
ج. درک ضرورت نوشیدن آب به مقدار کافی در طول روز جهت درمان مشکل فشار خون پایین

۸. تاری دید

آیا تا به حال احساس کرده‌اید دچار دو بینی شده‌اید و در حال از دست دادن هوشیاری‌تان هستید؟ این وضعیت نیز ممکن است نشان‌دهنده‌ی فشار خون پایین باشد. بدون شک، تامین ناکافی خون غنی از اکسیژن به مغز می‌تواند باعث تاری دید شود. تاری دید به وضعیتی گفته می‌شود که فرد احساس می‌کند پرده‌ی تاری در مقابل چشم‌های‌اش قرار دارد و نمی‌تواند اطراف‌اش را با تمرکز مناسب مشاهده کند. در صورتی که دچار تاری دید ناشی از فشار خون پایین شده باشید، خوراکی‌هایی بخورید که بتوانند اندکی فشار خون‌تان را افزایش دهند. باز هم خاطرنشان می‌کنید، حتما در طول روز به اندازه‌ی کافی به بدن‌تان آبرسانی کنید.

۹. سردی و رطوبت پوست

آیا تا به حال دچار سردی و رطوبت پوست شده‌اید؟ سردی و رطوبت پوست معمولا به وضعیتی گفته می‌شود که پوست دچار رطوبت یا تعریق زیاد می‌شود. با این‌که این وضعیت تا حدودی طبیعی به نظر می‌رسد، ولی هرگاه بدون دلیل مشخص دچار سردی و رطوبت پوست شدید، آن را باید به عنوان نشانه‌ای از بروز وضعیت‌هایی نظیر فشار خون پایین جدی بگیرید. فشار خون پایین، به همراه افت قند خون و حمله‌ی پانیک یا وحشت‌زدگی، از شایع‌ترین علت‌های بروز سردی و رطوبت پوست هستند.

چنان‌چه همراه با احساس سردی و رطوبت روی پوست‌تان، برخی دیگر از علائم فشار خون پایین – آن‌‌‌چه تاکنون گفته شد – را نیز در خود مشاهده کردید، لازم است در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید و اقدامات درمانی را آغاز کنید. سردی و رطوبت پوست ناشی از فشار خون پایین قطعا به کاهش آب بدن منجر می‌شود، و ممکن است پزشک معالج‌تان مجبور شود جهت آبرسانی سریع به بدن‌تان به تزریق سرم متوسل شود.

۱۰. رنگ پریدگی

این وضعیت نیز به پوست‌تان مربوط می‌شود و تا حدودی به وضعیت سردی و رطوبت پوست شباهت دارد. رنگ پریدگی معمولا  به وضعیتی گفته می‌شود که رنگ پوست در مقایسه با حالت طبیعی، به طور غیر عادی روشن می‌شود. چنان‌چه دچار فشار خون پایین شده باشید، قاعدتا جریان خون در پوست نیز کاهش می‌یابد، و در نهایت پوست‌تان دچار رنگ پریدگی می‌شود. بنابراین، در صورت بروز رنگ پریدگی می‌توانید با پیروی از توصیه‌های زیر این مشکل را برطرف کنید.

الف. مصرف فولیک اسید و مکمل‌های آهن
ب. نوشیدن آب و مایعات سالم به اندازه‌ی کافی در طول روز جهت اطمینان از آبرسانی مناسب به پوست
پ. لزوم تزریق خون، در صورتی که دچار خونریزی سریع شده باشید

۱۱. تنفس تند و سطحی

یکی دیگر از علائم فشار خون پایین، تنفس تند و سطحی است که در آن، فرد در یک دوره‌ی زمانی مشخص، مجبور است بیش‌تر از حد معمول تنفس کند. به طور طبیعی، انسان در هر دقیقه حدود ۱۲ الی ۲۰ بار نفس می‌کشد؛ چنان‌چه در همین زمان مشخص، فرد مجبور شود دفعات بیش‌تری نفس بکشد، دچار تنفس تند و سطحی می‌شود. با این‌که برخی بیماری‌ها و وضعیت‌های مختلف می‌توانند علت تنفس تند و سطحی باشند، یکی از مهم‌ترین علت‌های ایجاد این وضعیت پایین بودن فشار خون است.

بنابراین، هرگاه دچار تنفس تند و سطحی شدید، لازم است جهت انجام اقدامات درمانی مناسب در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید. تجویز داروهای مسدودکننده گیرنده آدرنرژیک بتا نظیر آسبوتولول (سکترال)، و آتنولول می‌تواند برای درمان این وضعیت و اصلاح تنفس مفید باشد.

۱۲. افسردگی

قطعا همه‌ی آدم‌ها می‌دانند افسردگی چیست. افسردگی معمولا به وضعیتی گفته می‌شود که در آن، خلق و خو و دیدگاه کلی فرد به زندگی تحت تاثیر قرار می‌گیرد، و وی علاقه‌اش را به فعالیت‌های گوناگون از دست می‌دهد یا در برخی امور دچار حس شدید ناراحتی می‌شود. از آن‌جا که افسردگی دقیقا با کارکرد مغز در ارتباط است، بدون شک فشار خون پایین می‌تواند به بروز افسردگی منجر شود. هرگاه به اندازه‌ی کافی خون غنی از اکسیژن به مغز نرسد، مغز کارکرد مناسب‌، و توانایی‌اش را برای تفکر هوشمندانه و جمع کردن تمرکز از دست می‌دهد.

۱۳. کم آبی بدن

در صورتی که به فشار خون پایین دچار شده باشید، به احتمال زیاد بدن‌تان دچار کم‌ آبی شدید نیز خواهد شد. کم آبی بدن هنگامی رخ می‌دهد که بیش از میزان مصرف مایعات، آب از دست بدهید. بدن در هنگام فرایندهای تعریق، دفع، ادرار، و تنفس آب از دست می‌دهد. از این رو، جهت پیشگیری از ابتلا به کم آبی، نوشیدن مقدار کافی آب و نوشیدنی‌های سالم، به طور روزانه و همیشگی، بسیار ضروری است. توصیه می‌شود زنان در طول روز حدود ۲.۲ لیتر، و مردان حدود ۳ لیتر آب بنوشند. لزوما نباید برای نوشیدن آب منتظر بمانید تا احساس تشنگی به شما دست دهد، بلکه در هر حالت تا آن‌جا که می‌توانید آب یا نوشیدنی‌های سالم مصرف کنید.

۱۴. پریشانی و سردرگمی

پریشانی و سردرگمی نیز یکی دیگر از علائم فشار خون پایین است که در واقع، شباهت زیادی به حالت عدم توانایی مغز برای تمرکز دارد. سردرگمی عموما به وضعیتی گفته می‌شود که در آن، فرد توانایی‌اش را برای تفکر هوشمندانه از دست می‌دهد، و بنابراین هنگام تصمیم‌گیری با مشکل رو به رو می‌شود. از آن‌جا که در صورت ابتلا به فشار خون پایین، خون غنی از اکسیژن به اندازه‌ي کافی به مغز نمی‌رسد، بدون شک فرد مبتلا به فشار خون پایین به سردرگمی دچار می‌شود. به علاوه، فشار خون پایین معمولا با کم آبی بدن در ارتباط است، و هر دوی این علائم قطعا به عدم توانایی در تفکر هوشمندانه منجر خواهند شد. از این رو، به منظور پیشگیری از ابتلا به پریشانی و سردرگمی حتما به اندازه‌ی کافی آب و مایعات سالم بنوشید.

۱۵. هایپوتنشن ارتوستاتیک (فشار خون پایین موضعی)

آیا تا به حال هنگام برخاستن (از حالت نشسته به ایستاده) برای چند دقیقه احساسی سرگیجه کرده‌اید؟ در این صورت، ممکن است به هایپوتنشن ارتوستاتیک یا فشار خون پایین موضعی مبتلا شده باشید. هایپوتنشن ارتوستاتیک معمولا به وضعیتی گفته می‌شود که فشار خون فرد هنگام برخاستن سریع و ناگهانی (از حالت نشسته یا خوابیده به حالت ایستاده) به سرعت پایین بیاید. افراد مبتلا به هایپوتنشن ارتوستاتیک هنگام ایستادن دچار سرگیجه یا حتی بیهوشی می‌شوند. بنابراین، بدون شک ابتلا به هایپوتنشن ارتوستاتیک می‌تواند یکی از نشانه‌های قوی پایین بودن فشار خون تلقی شود.

از این رو، جهت پیشگیری و درمان هایپوتنشن ارتوستاتیک انجام اقدامات زیر توصیه می‌شود.

الف. افزایش میزان آب و مایعات مصرفی در طول روز جهت حفظ آبرسانی به بدن
ب. خودداری از برخاستن سریع (از حالت نشسته یا خوابیده به حالت ایستاده)
پ. خودداری از گذاشتن پا روی پای دیگر هنگام نشستن یا ایستادن به مدت طولانی
ت. خودداری از پیاده‌روی در هوای گرم

۱۶. ضعف

احساس ضعف نیز یکی دیگر از علائمی است که در صورت ابتلا به فشار خون پایین ممکن است بروز کند. احساس ضعف ناشی از فشار خون پایین به وضعیتی گفته می‌شود که فرد بدون علت آشکاری دچار سستی بیش از حد و خستگی مفرطِ ناگهانی شود. از آن‌جا که فشار خون پایین می‌تواند به کاهش تامین خون غنی از اکسیژن به بخش‌های مختلف بدن، از جمله ماهیچه‌ها، منجر شود، بدون شک فرد مبتلا به فشار خون پایین ممکن است به احساس ضعف ناگهانی نیز دچار شود.

با وجود این، ضعف ناگهانی در افراد مبتلا به فشار خون پایین ممکن است در اثر کم آبی نیز رخ بدهد. بنابراین، تامین مایعات مورد نیاز بدن به طور مرتب از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. به منظور حفظ آبرسانی به بدن در طول روز لازم است روزانه حداقل ۸ لیوان آب بنوشید.

۱۷. درد قفسه‌ی سینه

در صورت ابتلا به فشار خون پایین، احتمال دچار شدن به درد قفسه‌ی سینه نیز نسبت به گذشته افزایش می‌یابد. بنابراین، همان‌طور که پیش‌تر گفته شد، هرگاه فشار خون پایین بیاید، تامین خون غنی از اکسیژن به بسیاری از بخش‌های بدن از جمله سرخرگ‌های کرونری کاهش می‌یابد. این وضعیت بدون تردید به درد قفسه‌ی سینه منجر می‌شود. از این رو، به محض احساس درد در قفسه‌ی سینه، لازم است در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید تا وی بتواند به تشخیص زود هنگام علت این وضعیت بپردازد و اقدامات درمانی مناسب را به عمل بیاورد.

در صورت ابتلا به درد قفسه‌ی سینه‌ی ناشی از فشار خون پایین، لازم است در طول روز به اندازه‌ی کافی به بدن‌تان آبرسانی کنید؛ حتی ممکن است پزشک برای درمان این مشکل داروهای ضد اسید معده نیز تجویز کند.

۱۸. بیماری کلیوی

فشار خون پایین، علاوه بر افزایش خطر ابتلا به درد قفسه‌ی سینه، می‌تواند احتمال ابتلا به بیماری‌های کلیوی را نیز نسبت به گذشته بالا ببرد. از این رو، چنان‌چه در ناحیه‌ی کلیه احساس درد و ناراحتی کردید، این احتمال وجود دارد که به فشار خون پایین دچار شده باشید. وقتی دچار فشار خون پایین شوید، تامین خون غنی از اکسیژن در بدن کاهش می‌یابد، و به این ترتیب، میزان خون ورودی به کلیه‌ها نیز کاهش خواهد یافت. این اتفاق باعث ناتوانی کلیه‌ها در دفع مواد زائد از بدن، و منجر به بروز بیماری کلیوی می‌شود. بیماری‌ کلیوی ممکن است در شرایط وخیم به بروز نارسایی شَدید کلیه، دیالیز، یا در نهایت، اجبار برای پیوند کلیه منجر شود.

نحوه درمان فشار خون پایین

اکنون دیگر از تمام علائم احتمالی ابتلا به فشار خون پایین آگاه شده‌اید. حال، شاید این سوال برای‌تان مطرح شده باشد که در صورت ابتلا به این مشکل، از چه راه‌هایی می‌توان آن را برطرف کرد. اساسا، نحوه‌ی درمان فشار خون پایین کاملا به علت‌های اصلی ایجاد کننده‌ی آن بستگی دارد. از این رو، جای تعجب ندارد اگر پزشک برای درمان فشار خون پایین به تجویز داروهای مخصوص دیابت، بیماری قلبی، یا عفونت بپردازد. با وجود این، در انتهای این مقاله قصد داریم به برخی راه‌های درمانی فشار خون پایین اشاره کنیم که با کمک آن‌ها می‌توانید برخی از علائمی را که در بالا نام برده شدند، درمان کنید.

۱. افزایش مصرف آب و مایعات سالم

این روش درمانی بسیار ساده، و در عین حال، بسیار مهم است. از آن‌جا که کم آبی یکی از عوامل اصلی بروز فشار خون پایین است، در صورت مشاهده‌ی هر یک از علائمی که در این مقاله به آن‌ها اشاره کردیم، لازم است جهت برطرف کردن آن‌ها مقدار نوشیدن روزانه‌ی آب و مایعات سالم را افزایش دهید. مصرف مایعات به اندازه‌ی کافی می‌تواند حجم خون را بالا ببرد، و به این ترتیب، باعث افزایش متعادل فشار خون شود.

۲. خودداری از ایستادن به مدت طولانی

چنان‌چه مبتلا به فشار خون پایین هستید و از علائم مربوط به آن رنج می‌برید، با رعایت این توصیه‌ی ساده، و در عین حال بسیار مفید می‌توانید مشکل‌تان را برطرف کنید. این کار به پیشگیری از افت فشار خون عصبی نیز کمک می‌کند؛ افت فشار خون عصبی در اثر عدم ارتباط مناسب میان قلب و مغز ایجاد می‌شود.

۳. استفاده از جوراب ساپورت یا جوراب واریس

جوراب واریس که به آن جوراب ساپورت نیز گفته می‌شود، با افزایش فشار در نواحی پا و شکم باعث بهبود جریان خون و متعاقبا، افزایش متعادل فشار خون می‌شود.

۴. محدود کردن مصرف کافئین و الکل

همان‌طور که می‌دانید، الکل و کافئین هر دو ادرارآور هستند و باعث کم آب شدن هر چه بیش‌تر بدن می‌شوند؛ از این رو، چنان‌چه از فشار خون پایین رنج می‌برید (و حتی اگر سالم هستید) سراغ کافئین و الکل نروید.

۵. مصرف وعده‌های غذایی کم‌تر ولی با دفعات بیش‌تر

جهت درمان فشار خون پایین توصیه می‌شود به این نکته‌ی مهم توجه کنید. مصرف وعده‌های غذایی کم‌تر ولی با دفعات بیش‌تر به پیشگیری از بروز افت فشار خون بعد از غذا خوردن کمک می‌کند. هم‌چنین، اندکی استراحت و دراز کشیدن بعد از مصرف غذا نیز می‌تواند از این وضعیت پیشگیری کند.

اکنون دیگر از تمام اطلاعات لازم درباره‌ی علائم احتمالی فشار خون پایین، و هم‌چنین‌ روش‌های درمانی آن آگاه شده‌اید. اگرچه در بسیاری از موارد، فشار خون پایین برای سلامتی بدن مفید است، ولی چنان‌چه به هر یک از علائم مذکور در این مقاله دچار شدید، آن را جدی بگیرید و فورا به پزشک مراجعه کنید. سلامت باشید!

ترجمه: تحریریه سایت کسب و کار بازده – امیررضا مصطفایی

منبع: drhealthbenefits

۱۸ مهمترین علائم فشار خون پایین را بشناسید