درماتیت یک اصطلاح عمومی برای التهاب پوست است. ظاهر پوست مبتلا به درماتیت یا التهاب پوستی معمولا خشک، متورم، و قرمز رنگ است. بسته به نوع درماتیت، علت‌های بروز آن می‌توانند متفاوت باشند. با وجود این، این بیماری واگیردار نیست.

درماتیت می‌تواند برای برخی از بیماران واقعا ناراحت‌کننده باشد. میزان خارش پوست در اثر این بیماری، از خفیف تا شدید متغیر است. برخی از انواع التهاب پوستی می‌توانند به مدت طولانی پا بر جا بمانند، در حالی‌که سایر انواع این بیماری ممکن است بر اثر تغییر فصل، قرار گرفتن در معرض برخی مواد، یا استرس عود کنند.

برخی از انواع التهاب پوستی بین کودکان شایع‌تر هستند، و سایر انواع التهاب پوستی نیز میان بزرگسالان شیوع دارند. با استفاده از برخی داروها و کرم‌های موضعی می‌توانید علائم بیماری التهاب پوستی را تسکین دهید.

چنان‌چه پوست‌تان دچار عفونت، درد، یا ناراحتی شده است یا التهاب به نقاط دیگر پوست‌تان گسترش یافته یا پس از مدتی بیماری‌تان بهبود نیافته است، باید نزد پزشک بروید.

۱. علائم درماتیت

علائم التهاب پوستی از خفیف تا شدید متغیر هستند، و بسته به ناحیه‌ی آسیب‌دیده‌ی پوست ظاهری متفاوت دارند. همه‌ی مبتلایان به درماتیت گرفتار تمام علائم این بیماری نمی‌شوند.

به طور کلی، علائم التهاب پوستی ممکن است شامل موارد زیر باشند:

الف. دانه‌های قرمز رنگ (راش پوستی)
ب. تاول
پ. خشکی و ترک پوست
ت. خارش پوست
ث. احساس درد در پوست، احساس گزگز و سوزش
ج. قرمزی پوست
چ. ورم پوست

۲. انواع درماتیت

انواع مختلفی از التهاب پوستی وجود دارند. در این بخش، به برخی از شایع‌ترین انواع التهاب پوستی اشاره می‌کنیم:

الف. درماتیت آتوپیک – این نوع از درماتیت که به آن اگزما نیز گفته می‌شود، معمولا وضعیت پوستی مادرزادی است که در طول دوران نوزادی ایجاد می‌شود. پوست بدن آدم‌های مبتلا به اگزما معمولا دارای بخش‌هایی زبر و خشک است که دچار خارش می‌شوند.

ب. درماتیت تماسی – این وضعیت هنگامی اتفاق می‌افتد که ماده‌ای با پوست بدن تماس پیدا کند و باعث ایجاد ناراحتی و واکنش آلرژیک (حساسیتی) شود. این واکنش‌ها می‌توانند به دانه‌ها یا جوش‌هایی تبدیل شوند که باعث ایجاد سوزش، ناراحتی، خارش، یا تاول می‌شوند.

پ. درماتیت دیس‌هیدروتیک – در این نوع از التهاب پوستی، پوست بدن نمی‌تواند از خود محافظت کند. در نتیجه، دچار خارش، خشکی، و معمولا تاول‌های کوچک می‌شود. این وضعیت عمدتا در پاها و دست‌ها ایجاد می‌شود.

ت. درماتیت سبوره‌ای – این وضعیت که در اصطلاح انگلیسی “‌کلاه گهواره‌ نوزادان‌”‌ نیز نامیده می‌شود، عمدتا روی پوست سر ایجاد می‌شود؛ با این‌ حال، التهاب پوستی سبوره‌ای روی پوست صورت و قفسه‌ی سینه نیز مشاهده می‌شود. این وضعیت غالبا باعث ایجاد ضایعات پوستی قرمز رنگ و شوره روی پوست سر می‌شود.

سایر انواع درماتیت یا التهاب پوستی

برخی دیگر از انواع درماتیت از قرار زیر هستند:

الف. نورودرماتیت – این نوع از درماتیت یا التهاب پوستی باعث ایجاد ضایعات پوستی خارش‌دار می‌شود که معمولا با استرس یا تماس با مواد محرک تحریک می‌شوند.
ب. درماتیت نومولار – این درماتیت باعث ایجاد زخم‌های بیضی شکل روی پوست می‌شود؛ این وضعیت غالبا پس از ایجاد یک جراحت پوستی به وجود می‌آید.
پ. درماتیت استازیس – این نوع از درماتیت به دلیل ضعف گردش خون باعث بروز تغییراتی در پوست بدن می‌شود.
ت. درماتیت نگلکتا (یا درماتیت ناشی از بی‌توجهی) – وضعیتی پوستی است که بر اثر عدم رعایت نکات بهداشتی در زندگی ایجاد می‌شود.

۳. علت‌های التهاب پوستی

علت‌های بروز درماتیت یا التهاب پوستی بسته به نوع این وضعیت متفاوت هستند. برخی از انواع درماتیت، نظیر اگزمای دیس‌هیدروتیک، نورودرماتیت، و درماتیت نومولار ممکن است علت‌های ناشناخته‌ای داشته باشند.

درماتیت تماسی

درماتیت تماسی هنگامی اتفاق می‌افتد که پوست در معرض تماس مستقیم با یک ماده‌ی محرک یا آلرژی‌زا قرار می‌گیرد. برخی از موادی که معمولا باعث ایجاد واکنش‌های حساسیتی (آلرژیک) می‌شوند، عبارت هستند از:

الف. مواد شوینده
ب. مواد آرایشی
پ. نیکل
ت. پیچک سمی و بلوط

اگزما

اگزما بر اثر ترکیبی از عوامل نظیر خشکی پوست، شرایط محیطی، و باکتری‌های موجود روی پوست ایجاد می‌شود. این وضعیت غالبا ژنتیکی است، زیرا آدم‌های مبتلا به این وضعیت پوستی معمولا دارای سابقه‌ی خانوادگی ابتلا به اگزما، آلرژی، یا بیماری آسم هستند.

درماتیت سبوره‌ای

این نوع از درماتیت احتمالا بر اثر وجود یک قارچ در غدد چربی ایجاد می‌شود. این وضعیت معمولا در فصل‌های بهار و زمستان وخیم می‌شود.

هم‌چنین، به نظر می‌رسد درماتیت سبوره‌ای  در برخی از آدم‌ها دارای ریشه‌ی ژنتیکی باشد.

درماتیت استازیس

این نوع از درماتیت بر اثر ضعف گردش خون در بدن، و عمدتا در پایین پا ایجاد می‌شود.

محرک‌ها

به هر آن‌چه باعث ایجاد واکنش پوست می‌شود محرک می‌گویند. محرک می‌تواند یک ماده، محیط زندگی، یا اتفاقی درون بدن باشد.

برخی از محرک‌های شایع که باعث ایجاد التهاب پوستی می‌شوند، عبارت هستند از:

الف. استرس
ب. تغییرات هورمونی
پ. محیط زندگی
ت. مواد محرک و آلرژی‌زا

۴. عوامل خطر ابتلا به درماتیت

عواملی که باعث افزایش احتمال ابتلا به التهاب پوستی می‌شوند، عبارت هستند از:

الف. سن
ب. محیط زندگی
پ. سابقه‌ی خانوادگی
ت. بیماری‌ها و وضعیت‌های بدنی
ث. آلرژی‌ها
ج. بیماری آسم

برخی از این عوامل احتمال خطر ابتلا به برخی از انواع درماتیت را بیش‌تر می‌کنند. برای مثال، شستشو و خشک کردن مکرر دست‌ها چربی‌های محافظت کننده‌ی پوست‌تان را از بین می‌برد و تعادل pH پوست را نیز به هم می‌ریزد. به همین خاطر، پرسنل بیمارستان‌ها معمولا به درماتیت دست مبتلا هستند.

۵. تشخیص التهاب پوستی

پزشک معالج، پیش از تشخیص نهایی بیماری، به انجام معاینه‌های بدنی و بررسی سابقه‌ی پزشک بیمار می‌پردازد. در برخی موارد، یک متخصص پوست می‌تواند فقط با مشاهده‌ی وضعیت پوست به نوع التهاب پوستی پی ببرد.

چنان‌چه پزشک معالج به هر دلیل به واکنش حساسیتی (آلرژیک) به یک محرک مشکوک شود، ممکن است به انجام آزمایش حساسیت پوستی (پچ تست) بپردازد. خودتان نیز می‌توانید انجام این آزمایش را درخواست کنید.

در آزمایش حساسیت پوستی، پزشک مقدار اندکی از مواد مختلف را روی پوست‌تان قرار می‌دهد. پس از گذشت چند روز، وی به بررسی واکنش‌ها می‌پردازد و آلرژی‌زا بودن یا نبودن مواد مختلف را برای پوست‌تان تشخیص می‌دهد.

در برخی موارد، متخصص پوست برای کمک به یافتن علت بروز بیماری، به انجام نمونه‌برداری از پوست می‌پردازد. طی این فرایند، پزشک نمونه‌ی کوچکی از پوست ناحیه‌ی آسیب دیده را جدا می‌کند، و سپس زیر میکروسکوپ به بررسی آن می‌پردازد.

متخصص پوست جهت تعیین علت بروز درماتیت می‌تواند آزمایش‌های دیگری را نیز بر روی نمونه‌ی پوست انجام بدهد.

۶. گزینه‌های درمانی دارویی و خانگی

نوع روش درمانی التهاب پوست به نوع، شدت علائم، و علت بروز این بیماری بستگی دارد. این بیماری پوستی ممکن است پس از گذشت یک الی سه هفته به خودی خود بهبود یابد.

در غیر این صورت، پزشک معالج یا متخصص پوست ممکن است توصیه‌های زیر را به شما ارائه دهد:‌

الف. مصرف داروهایی جهت کاهش آلرژی و خارش؛ مثلا آنتی‌هیستامین‌هایی از قبیل دیفن هیدرامین (بنادریل)
ب. نوردرمانی (فتوتراپی) – قرار دادن نواحی آسیب دیده‌ی پوست در برابر میزان کنترل شده‌ای از نور
پ. استفاده از پمادهای موضعی دارای استروئید، نظیر هیدروکورتیزون، جهت تسکین خارش و التهاب
ت. استفاده از پماد یا لوسیون برای خشکی پوست
ث. حمام با جو دو سر برای تسکین خارش

معمولا فقط در صورتی که پوست دچار عفونت شده باشد، پزشک معالج از داروهای آنتی‌بیوتیک یا ضد قارچ استفاده می‌کند. التهاب پوستی هنگامی با عفونت همراه می‌شود که پوست بر اثر خاراندن شدید دچار خراشیدگی شده باشد.

مراقبت‌های خانگی التهاب پوستی نیز ممکن است شامل استفاده از پارچه‌ی خنک و مرطوب بر روی پوست – جهت کاهش خارش و ناراحتی – باشد. هم‌چنین، برای کمک به کاهش علائم این بیماری می‌توانید مقداری جوش شیرین را به وان آب سرد اضافه کنید. چنان‌چه پوست‌تان دچار زخم و خراشیدگی شده باشد، برای پیشگیری از افزایش ناراحتی یا عفونت می‌توانید ناحیه‌ی آسیب دیده را با پارچه‌ی تمیز یا باند بپوشانید.

گاهی اوقات، التهاب پوست هنگام بالا رفتن میزان استرس عود می‌کند. برای کاهش استرس می‌توان از برخی درمان‌های جایگزین و طبیعی استفاده کرد؛ از جمله

الف. طب سوزنی
ب. ماساژ
پ. یوگا

تغییرات رژیم غذایی نظیر حذف مواد غذایی محرک و آلرژی‌زا ممکن است به کنترل علائم اگزما کمک کند. در برخی موارد، مصرف مکمل‌های غذایی نظیر ویتامین D و پروبیوتیک‌ها نیز می‌تواند مفید باشد.

۷. روش‌های پیشگیری از التهاب پوستی

آگاهی از این بیماری نخستین قدم برای پیشگیری از بروز التهاب پوست است. تنها راه پیشگیری از بروز واکنش آلرژیک جلوگیری از تماس پوست با مواد آلرژی‌زا یا گیاهانی نظیر پیچک سمی است که باعث ایجاد ضایعات پوست می‌شوند. ولی اگر دچار اگزما شده باشید – که همیشه قابل پیشگیری نیست – بهتر است از عود کردن علائم آن جلوگیری کنید.

برای پیشگیری از عود علائم التهاب پوست نکات زیر را رعایت کنید:

الف. از خراشیدن (خاراندن) نواحی آسیب دیده خودداری کنید. خاراندن این نواحی می‌تواند باعث زخم شدن یا باز شدن مجددا زخم‌ها و انتقال باکتری به سایر نواحی بدن شود.
ب. برای پیشگیری از خشکی پوست بهتر است طول زمان حمام کردن‌تان را کاهش دهید، از صابون‌های ملایم استفاده کنید، و به جای آب داغ از آب ولرم استفاده کنید. هم‌چنین، مشکل بیش‌تر آدم‌ها با استفاده‌ی مکرر از مرطوب کننده‌ها (به خصوص پس از حمام) تسکین می‌یابد.
پ. پس از شستشوی دست‌ها از کرم‌های مرطوب کننده‌ بر پایه‌ی آب و برای رفع خشکی شدید پوست از کرم‌های مرطوب کننده بر پایه‌ی روغن استفاده کنید.

جمع‌بندی

با این‌که التهاب پوست معمولا آن‌چنان جدی و خطرناک نیست، خاراندن شدید یا مکرر نواحی آسیب دیده می‌تواند به زخم و عفونت منجر شود. عفونت می‌تواند به نقاط دیگر سرایت کنید، ولی این وضعیت به ندرت باعث به خطر انداختن جان بیمار می‌شود.

با کمک‌ روش‌های درمانی می‌توانید از بازگشت بالقوه‌ی علائم پیشگیری یا آن‌ها را کنترل کنید. دست یافتن به روش صحیح درمان یا ترکیبی از چند روش درمانی ممکن است مدتی به طول بیانجامد؛ ولی حتما روشی برای درمان مشکل‌تان وجود خواهد داشت.

ترجمه: تحریریه سایت کسب و کار بازده – امیر رضا مصطفایی

منبع:healthline

درماتیت: ۷ نکته درباره انواع، علتها، علائم و درمان التهاب پوستی