پکتین چیست؟ پکتین نوعی فیبر محلول است که به دلیل توانایی که در کاهش اسهال و رفع یبوست دارد، شناخته شده‌است و در عین حال می‌تواند به رفع گرسنگی، کاهش وزن، مشکلات روده، و همچنین کاهش کلسترول و فشار خون کمک کند. پکتین همچنین به عنوان درمانی طبیعی برای دیابت پیشنهاد شده‌است. این نوشتار را بخوانید تا اطلاعات بیش‌تری در مورد تمام خواص پکتین برای سلامتی و عوارض جانبی آن به دست بیاورید.

پکتین چیست؟

پکتین یک قند پیچیده است ( پلی ساکارید) که در دیواره‌ی سلولی گیاه یافت می‌شود و به حفظ ساختار آن کمک می‌کند. این فیبر محلول چسبناک است، و توانایی این را دارد که به صورت ژل دربیاید، و در میوه‌ها، سبزیجات، حبوبات، و آجیل موجود است.

پکتین به علت قوام ژل مانندی که دارد، به عنوان عامل غلیظ کننده و یک منبع عالی از فیبر با خواص درمانی فراوان، یک افزودنی محبوب برای غذاها است.

پکتین از چه چیزی تشکیل شده‌است؟

پکتین از فیبر محلول تشکیل شده‌است، به این معنی که به راحتی آب جذب می‌کند، و یک قوام ژل مانند را تشکیل می‌دهد.

میوه‌ها و مواد غذایی که به میزان فراوانی پکتین دارند

بیش‌ترین میزان پکتین در پوست مرکبات مانند پرتقال، لیمو و گریپ‌فروت (۳۰ تا ۳۵ درصد)، و در گوشت سیب (۱۵ تا ۲۰٪) موجود است. دیگر منابع عمده‌ی پکتین عبارتند از به، آلو، انگور فرنگی هندی، گیلاس، زردآلو و هویج.

پکتین مورد استفاده در صنایع غذایی از خمیر سیب یا پوست میوه‌های خانواده‌ی مرکبات به عنوان یک عامل ژل مانند (برای مربا و ژله) یا به عنوان یک تثبیت‌کننده (در شیرینی، آبمیوه، و نوشیدنی‌های تهیه‌شده از شیر) استخراج می‌شود.

مکانیسم عمل

پکتین:

– اسهال را سخت یا مدفوع سخت ناشی از یبوست را نرم ‌می‌کند

– آزاد شدن ۱GLP-  را تحریک می‌کند، نوعی هورمون که باعث کاهش گرسنگی و کاهش وزن می‌شود

– به اسیدهای صفراوی در روده‌ی کوچک می‌چسبد، و سطح کلسترول را کاهش می‌دهد

– به عنوان یک ماده‌ی ضد دیابت عمل می‌کند (از طریق تنظیم افزایشی AKT و تنظیم کاهشی GSK۳β، این دو عملکرد سطح قند (گلوکز) را در خون کاهش می‌دهند)

خواص پکتین برای سلامتی

۱)اثر ضد دیابت دارد

گرچه گفته می‌شود که پکتین اثرات ضد دیابت دارد، اما شواهد در این زمینه روشن نیست. اعتقاد قبلی این بود که فیبر غذایی (مانند پکتین) ممکن است به کنترل قند خون در افراد دیابتی کمک کند. با این حال، ممکن است چنین چیزی حقیقت نداشته باشد. در یک مطالعه مشخص شد که تنها مقادیر زیاد انواع خاصی از فیبر مانند صمغ گوار، می‌تواند قند خون را کاهش ‌بدهد، در حالی که فیبر کم‌تر چسبناک، مانند پکتین، موثر نیست. برخی از مطالعاتی که انجام شده، کنترل مناسبی نداشته‌اند.

مکمل غذایی پکتین (۵ گرم دو بار در روز به مدت ۳ ماه) کنترل قند خون را در ۱۷ بیمار دیابتی تحت تاثیر قرار نداد. این مقاله نتیجه‌گیری می‌کند که بنا بر یافته‌های‌اش پکتین در کنترل دیابت مفید نیست.

در یک مطالعه روی ۱۲ بیمار مبتلا به دیابت غیر وابسته به انسولین نوع ۲، ۲۰ گرم پکتین سیب در روز به مدت ۴ هفته باعث شد که معده آهسته‌تر خالی شود و تحمل گلوکز (واکنش بدن به قند) بهبود یافت. با این حال، این خالی شدن آهسته‌تر نمی‌تواند به طور مستقیم با تحمل گلوکز همراه باشد.

در ۲ مطالعه روی ۷۶ بزرگسال (برخی مبتلا به دیابت نوع ۲، فشار خون بالا، و سنگ کیسه صفرا)، پکتین (۵.۲ گرم و ۰.۴ لیتر نوشیدنی، به ترتیب) معده را آهسته‌تر خالی کرد اما سطح قند خون را تغییر نداد.

هرچند، در موش مبتلا به دیابت نوع ۲، پکتین مرکبات تحمل گلوکز را افزایش و مقاومت به انسولین را کاهش داد و سطح قند خون را پایین آورد، و به طور کلی یک اثر ضد دیابت را (از طریق تنظیم افزایشی AKT و تنظیم کاهشی GSK۳β، این دو عملکرد سطح قند (گلوکز) را در خون کاهش می‌دهند) نشن داد.

خواص پکتین ۲: به مدیریت وزن کمک می کند

مصرف پکتین به مدت ۲ روز سرعت تخلیه‌ی معده را کاهش داد، و افراد به مدت طولانی‌تری احساس سیری داشتند و کم‌تر گرسنه شدند.

در یک مطالعه، ۷۴ فرد با وزن نرمال در طول شب به مدت ۲ روز روزه گرفتند و پس از آن به آن‌ها آب پرتقال با دوزهای مختلف پکتین (۵، ۱۰، ۱۵، و ۲۰ گرم) داده شد. در پژوهش دیگری، ۱۰ فرد سالم ۳ وعده  غذای مختلف (غذای بدون فیبر، یک وعده غذایی با آگار، و یک وعده غذا با پکتین) به مدت یک هفته داده شد و در هر دو مطالعه، پکتین (۵.۲ گرم) باعث شد که آن‌ها احساس سیری بیش‌تری داشته باشند و میزان مصرف غذا را کاهش بدهند.

هرچند، در دو مطالعه، پکتین (۰.۴ لیتر به صورت نوشیدنی و ۲۷ +/- ۰.۶ گرم در روز، به ترتیب) وزن بدن را کاهش نداد.

۳) پکتین می‌تواند کلسترول را بهبود بخشد

یک تجزیه و تحلیل بزرگ (۲۹۹۰ نفر) نشان داد که پکتین کلسترول LDL و کل را کاهش می‌دهد اما روی HDL یا سطح تری گلیسیرید تاثیری ندارد.

در دو مطالعه‌ی بالینی روی افرا د مبتلا به کلسترول بالا، ترکیبی از فیبر که شامل پکتین نیز می‌شود، کلسترول کل و LDL را کاهش داد اما در سطوح HDL یا تری گلیسرید تغییری ایجاد نکرد. مطالعه‌ی اول روزانه ۱۵ گرم از مخلوط فیبری به مدت ۶ هفته استفاده کرد، در حالی که در مطالعه‌ی دوم ۲۰ گرم از ترکیب به طور روزانه و به مدت ۱۵ هفته استفاده شد.

هرچند، در مطالعه‌ی دیگری که روی افرادی با سطح قند خون بالا انجام شد، ۰.۴ لیتر پکتین نوشیدنی چغندر قند سطح HDL را افزایش داد.

در موش‌های چاق با رژیم غذایی دارای چربی بالا، پکتین سیب سبب کاهش کلسترول کل، کلسترول LDL و تری گلیسیرید شد.

خواص پکتین ۴:می‌تواند فشار خون را کاهش دهد

در یک مطالعه‌ی بالینی  روی ۶۶ فرد دارای سطح گلوکز بالا، پکتین (۰.۴ لیتر نوشیدنی) فشار خون سیستولیک را کاهش داد.

یک متا آنالیز اثر فیبر چسبناک محلول در آب (بتا گلوکان، صمغ گوار، کون‌نیاکو ، پکتین، و پسیلیوم) را بررسی کرد و مشخص شد که فشار خون سیستولیک و فشار خون دیاستولیک را کاهش می‌دهد.

۵) پکتین می‌تواند بیماری قلبی را کاهش دهد

پکتین (۱۵ گرم در روز به مدت ۴ هفته) مانع تشکیل لخته خون شد، که یک عامل خطر برای بروز بیماری‌های قلبی (نتیجه‌ی مطالعه‌ی انجام شده روی ۲۰ مرد مبتلا به کلسترول بالا).

مکمل گریپ‌فروت پکتین کلسترول خون، کلسترول LDL و نسبت کلسترول LDL به HDL را (بدون هیچ گونه تغییری در رژیم غذایی یا سبک زندگی) کاهش داد. با این حال، روی تری گلیسرید، کلسترول VLDL، و کلسترول HDL تاثیری نداشت. کلسترول بالا عامل خطر بیماری‌های قلبی است (نتیجه‌ی آزمایش صورت گرفته روی ۲۷ نفر مبتلا به کلسترول بالا).

خواص پکتین ۶:  اسهال را درمان می‌کند

در ۲ مطالعه کودکان مبتلا به اسهال مداوم، که ۴ گرم پکتین به ازای هر کیلوگرم مصرف کردند، کاهش اسهال را به طور موثر (آزمایش تصادفی کنترل‌شده دوسو کور روی۶۲ پسر، آزمایش تصادفی کنترل شده روی ۵۷ پسر) تجربه کردند.

پکتین میکروبیوم باکتری‌های روده را دوباره متعادل کرد و علائم بیماری را در افراد مبتلا به سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر همراه با اسهال پس از ۶ هفته کاهش داد.

۷) پکتین می‌تواند به عنوان یک پروبیوتیک عمل کند

در یک مطالعه (تصادفی کنترل شده) روی ۸۷ فرد مبتلا به سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر همراه با اسهال، پکتین (۲۴ گرم پکتین در روز و به مدت۶ هفته) به عنوان یک پری‌بیوتیک عمل کرد، و باکتری‌های خوب را در روده‌ی بزرگ افزایش داد. مطالعه‌ی دیگری روی ۸۰ مورد مبتلا به یبوست که پکتین را (۲۴ گرم در روز) به مدت ۴ هفته دریافت کردند، نتایج مشابهی را نشان داد.

محصول جانبی پکتین (الیگوساکارید) رشد باکتری مضر روده‌ی بزرگ (کلوستریدیا و باکتروئیدس) را مسدود و رشد باکتری‌های سالم (بیفیدوباکتریوم و لاکتوباسیلوس) را در سلول‌ها تحریک کرد.

خواص پکتین ۸: ممکن است یبوست را کاهش دهد

در یک مطالعه (تصادفی کنترل‌شده) روی ۸۰ بیمار مبتلا به یبوست، مصرف پکتین به مدت ۴ هفته (۲۴ گرم در روز) یبوست را کاهش داد.

۹) پکتین ممکن است به کولیت اولسراتیتو کمک کند

در یک مطالعه (تصادفی کنترل‌شده) روی ۲۰ بیمار مبتلا به کولیت اولسراتیو (یک بیماری التهابی روده) که پیوند باکتری روده (پیوند باکتری مدفوع از یک اهداکننده‌ی سالم به یک گیرنده) را انجام داده بودند، پکتین (۲۰ گرم در روز، ۵۰٪ از وزن) اثر پیوند را افزایش داد و علائم کولیت اولسراتیو را کاهش داد.

خواص پکتین ۱۰: می‌تواند استفراغ را کاهش دهد

رژیم غذایی مبتنی بر برنج همراه با پکتین (۴ گرم به ازای هر کیلوگرم به مدت ۱ هفته) استفراغ را (مطالعه‌ی تصادفی کنترل‌شده و دوسو کور روی ۶۲ پسر مبتلا به اسهال) کاهش داد.

در یک مطالعه‌ی کارآزمایی بالینی متقاطع، ۱۸ کودک مبتلا به فلج مغزی یک رژیم غذایی داشتند که یا پکتین زیاد  و یا پکتین کمی داشت. پس از ۴ هفته، رژیم حاوی پکتین بالا باعث کاهش استفراغ شد.

خواص پکتین ۱۱: می‌تواند رفلاکس اسید را کاهش دهد

رژیم غذایی دارای پکتین بالا تعداد دفعات و طول مدت حملات ریفلاکس (مطالعه‌ی متقاطع روی ۱۸ کودک مبتلا به ریفلاکس اسید و فلج مغزی) را کاهش داد.

خواص پکتین ۱۲: می‌تواند آسیب اشعه را کاهش دهد

در جنوب بلاروس، اثرات نیروگاه هسته‌ای چرنوبیل هنوز احساس می‌شود. در یک مطالعه‌ی هم‌گروهی روی ۹۴ کودک دارای سطح بالا تا متوسط عنصر شیمیایی رادیواکتیو مصرف پکتین سیب به مدت ۱۶ روز آسیب اشعه و سطح عنصر رادیواکتیو را کاهش داد.

در مطالعه‌ی دیگری، پکتین (۱۵-۱۶ درصد پودر پکتین سیب) سطح این عنصر شیمیایی رادیواکتیو را تا ۶۲.۶٪ (مطالعه‌ی تصادفی دوسو کور روی ۶۴ کودک در معرض امواج) کاهش داد.

۱۳) پکتین می‌تواند مسمومیت سرب را کاهش دهد

در ۷ کودک بستری در بیمارستان، پکتین (۱۵ گرم) به طور قابل توجهی باعث کاهش سطح سرب خون شد.

در موش‌ها، پکتین سطح سرب را در اندام‌های مختلف کاهش می‌دهد.

خواص پکتین ۱۴:می‌تواند احتمال بروز سرطان را کاهش دهد

پکتین اصلاح شده (مولکول‌های کوچک و کم تر پیچیده‌ی پکتین) ممکن است انواع خاصی از سرطان را کاهش بدهند. در موش‌ها، پکتین مرکبات اصلاح‌شده گسترش سرطان پروستات را کاهش داد اما در فرایند رشد تومور اولیه هیچ تغییر مثبتی ایجاد نکرد.

در مطالعات متعدد سلولی، پکتین اصلاح رشد سلول‌های سرطانی پروستات، روده‌ی بزرگ، ملانوما و سرطان خون را کاهش داد.

۱۵) پکتین می‌تواند جذب آهن را افزایش دهد

در موش صحرایی، پکتین جذب آهن را افزایش داد.

با این حال، در مطالعات دیگری که روی موش‌های دارای کمبود آهن انجام شد، پکتین بر جذب آهن تاثیری نداشت.

۱۶) پکتین می‌تواند به عنوان یک ماده‌ی حامل دارو عمل کند

در مطالعات متعدد مشخص شد که پکتین یک سیستم حامل موثر اسپری بینی برای یک داروی درد است.

در یک مطالعه مشخص شد که، اگر چه نیاز به تحقیقات بیش‌تری وجود دارد، اما پکتین می‌تواند به طور بالقوه به عنوان ماده‌ای که مانند مولکول حامل دارو عمل می‌کند، مورد استفاده قرار بگیرد.

عوارض جانبی یا مضرات پکتین

پکتین برای مصرف توسط انسان خطری ندارد، اما با این حال گزاش هایی از عوارض جانبی یتا مضرات پکتین منتشر شده است.

۱. در یک آزمایش بالینی، مخلوطی از فیبرها از جمله پکتین (روزانه ۲۰ گرم به مدت ۱۵ هفته) باعث برخی عوارض جانبی مرتبط با روده شد از جمله اسهال، نفخ و مدفوع شل (مطالعه‌ی کنترل‌شده دوسو کور روی ۱۲۵ نفر با کلسترول بالا).

۲. افرادی که به پسته و بادام هندی حساسیت دارند ممکن است به پکتین حساس باشند.

۳. یک مرد در اثر استنشاق پکتین به آسم مبتلا شد.

محدودیت‌ها و هشدارها

بسیاری از آزمایش های بالینی پکتین را در ترکیب با فیبرهای دیگر به کار بردند، و به همین دلیل تعیین اثر دقیق پکتین دشوار است.

در حالی که بسیاری از مطالعات بر روی انسان انجام شد، گاهی اوقات اندازه‌ی مطالعه کوچک یا مدت زمان مطالعه بیش از حد کوتاه بود.

تداخلات دارویی

پکتین ممکن است جذب استاتین‌ها (داروهای کلسترول) را کاهش دهد. در ۳ بیمار (مطالعه‌ی هم‌گروهی) مبتلا به کلسترول بالا، مصرف ۱۵ گرم پکتین و ۸۰ میلی‌گرم داروی پایین‌آورنده‌ی کلسترول به طور روزانه سطح کلسترول بد را افزایش داد.

پکتین با دیوکسین

پکتین جذب دیوکسین (داروی نارسایی قلب) را کاهش می‌دهد و اثرگذاری آن را پایین می‌آورد. برای جلوگیری از تداخل این دو دارو، توصیه می‌شود بین استفاده از این دو دست کم ۲ ساعت فاصله بیندازید.

پکتین با بتا کاروتن (ویتامین A)

در یک مطالعه‌ی متقاطع روی ۷ نفر فرد سالم که ۱۲ گرم پکتین مرکبات را همراه با ۲۵ میلی‌گرم بتا کاروتن دریافت کردند، پکتین سطح بتا کاروتن  را بیش از ۵۰٪ کاهش داد. بتا کاروتن مولکولی است که به ویتامین  تبدیل می‌شود.

میزان مصرف

در مطالعات بالینی که برای کاهش کلسترول انجام شد، دوز این ماده از ۵-۲۰ گرم در روز متغیر بود. برای اسهال، کولیت اولسراتیو و یبوست دوز پکتین می‌تواند از ۲۰ تا ۲۴ گرم باشد. برای اثر ضد لخته شدن خون، ۱۵ گرم در روز استفاده شد.

تجارب مصرف‌کنندگان

افراد زیادی برای کاهش برخی از مواد خاص در ادرار پکتین استفاده کرده‌اند به طوری که در آزمایش‌های مواد مخدر چیزی تشخیص داده نمی‌شود و تصور بر این است که پکتین تاثیر زیادی در این زمینه دارد.

بعضی افراد بر این باور هستند که پکتین تاثیر مثبتی در کاهش درد مفاصل، باسن، گردن و پشت­ دارد.

بعضی از افراد پس از مصرف پکتین، نفخ و اسهال را گزارش کردند که ممکن است به دلیل فیبر موجود در آن باشد.

دو نفر گزارش کردند که آلرژی به پکتین دارند.

ترجمه: تحریریه سایت کسب و کار بازده- سارا فیضی

منبع: selfhacked

خواص پکتین: ۱۶ فایده شگفت‌انگیز پکتین برای سلامتی + عوارض جانبی