از دوران باستان تا به امروز روش‌های مختلفی برای نگهداری از مواد غذایی وجود داشته‌اند. از تخمیر کردن گرفته تا نمک‌سود کردن، پیشینیان‌مان از هر روش ممکن برای حفظ طعم و افزایش طول عمر مواد غذایی‌شان استفاده می‌کردند. با وجود این، با گذشت زمان، اشتیاق آن‌ها به نگهداری از رنگ، طعم، و افزایش طول عمر مواد غذایی تشدید یافت. به سرعت، تعداد زیادی افزودنی و نگهدارنده مواد غذایی تولید شد و از آن‌ها برای افزایش طول مدت نگهداری از گوشت، کره، نان، و غیره استفاده شد.

بدون شک، اثرات برخی از این مواد افزودنی و نگهدارنده‌ی غذایی بر سلامتی انسان بحث‌برانگیز هستند. در واقع، کاربرد برخی از این مواد افزودنی و نگهدارنده مواد غذایی که در ایالات متحده بی‌ضرر شناخته شده‌اند، در برخی دیگر از کشورها ممنوع است. با وجود این، با افزایش تولید و استفاده از این مواد، تصورات نادرست بسیاری در رابطه با اثرات این افزودنی‌ها و نگهدارنده‌های غذایی بر بدن‌مان ایجاد شده‌اند. ولی به هر صورت، کاربرد برخی از این مواد به مقادیر زیاد می‌تواند به بروز صدمات جدی و خطرناکی منجر شود.

۱۰. آسپارتام

اگر هر گونه ماده‌ی غذایی بدون قند نوش جان کرده باشید، احتمالا از ماده‌ی آسپارتام استفاده کرده‌اید که ۲۰۰ برابر شیرین‌تر از قند است. در نتیجه، استفاده از آسپارتام باعث می‌شود به مقدار کم‌تری از مواد افزودنی و نگهدارنده مواد غذایی نیاز پیدا کنیم؛ و این یعنی کالری کم‌تر.

با توجه به این‌که در تولید انواع مواد غذایی از جمله پودینگ، نوشابه‌های رژیمی، آب‌نبات نعناعی، بستنی‌های بدون قند، و غیره از آسپارتام استفاده می‌شود، جای تعجب نیست که برخی‌های ادعا کنند مصرف این مواد به بروز بیماری‌هایی نظیر دیابت، اختلال کم‌توجهی – بیش‌فعالی، افسردگی، و حتی سرطان منجر می‌شود. پژوهشگران به منظور پی بردن به صحت یا عدم صحت این ادعاها، آسپارتام را در آزمایشگاه، و هم‌چنین اثرات آن را بر روی انسان آزمایش کردند.

پژوهشگران بعد از مطالعه بر روی موش‌های آزمایشگاهی، به این نتیجه رسیدند که بین مصرف دوزهای بالایی از آسپارتام و ایجاد مشکلات جسمی و سلامتی هیچ رابطه‌ای وجود ندارد. بعد از آزمایش آسپارتام بر روی انسان نیز، پژوهشگران هیچ ارتباطی میان این ماده و افزایش احتمال بروز سرطان پیدا نکردند، و نتیجه گرفتند که هر گونه رابطه‌ای در این خصوص احتمالا تصادفی بوده است. هم‌چنین، ادعای این‌که ممکن است برخی از آدم‌ها به آسپارتام حساسیت داشته باشند، نیز بعد از انجام مطالعات اخیر رد شد.

با وجود این، بدون شک مصرف آسپارتام بیش‌تر از میزان تایید شده در طول یک روز می‌تواند مشکلات جدی برای سلامتی ایجاد کند. ولی به هر صورت، مصرف روزانه یک الی دو مرتبه نوشابه‌ی رژیمی یا شاید مصرف مقداری آب‌نبات نعناعی در طول یک ماه خطرناک نباشد. با وجود این، در این خصوص نظرهای مختلفی وجود دارند، و مطالعه نیز در این زمینه هم‌چنان ادامه دارند.

۹. ساخارین

ساخارین نیز یکی دیگر از افزودنی‌های غذایی است که برای شیرین کردن خوراکی‌ها از آن استفاده می‌شود. این محصول نیز، درست مانند آسپارتام، بسیار شیرین‌تر از قند است (حدود ۳۰۰ برابر). بنابراین، برای شیرین کردن مواد غذایی به مقدار کم‌تری از این ماده نیاز است و در نتیجه، مواد غذایی حاوی کالری کم‌تری خواهند بود.

با وجود این، ساخارین به دلیل احتمال افزایش خطر سرطان، انتقادات زیادی را برانگیخته است. در دهه‌ی ۱۹۷۰، دانشمندان پس از انجام یک مطالعه، به ارتباط میان مصرف ساخارین و ابتلا به سرطان مثانه در موش‌های آزمایشگاهی پی بردند. البته، با این‌که این یافته‌ی علمی کاملا نگران‌کننده است، دانشمندان به سرعت اعلام کردند سرطان مثانه در موش‌های آزمایشگاهی ارتباطی با انسان ندارد. اکنون، ساخارین از جانب بسیاری از مراجع بهداشتی و پزشکی برای انسان بی‌خطر شمرده می‌شود.

۸. کلسیم پروپانوات

شاید با مشاهده‌ی نام کلسیم پروپانوات بر روی فهرست مواد تشکیل‌دهنده‌ی نان متعجب و نگران شوید. ولی در حقیقت، این ماده برای سلامتی کاملا بی‌ضرر شناخته می‌شود. برای کاهش نگرانی و تعجب‌تان باید گفت، کلسیم پروپانوات به عنوان یک ماده‌ی نگهدارنده برای پیشگیری از رشد کپک و میکروارگانیسم‌ها به نان اضافه می‌شود؛ به این ترتیب، نان را می‌توان به مدت بیش‌تری نگهداری کرد.

طی یک مطالعه، پژوهشگران به مدت یک سال این ماده‌ی نگهدارنده را به موش‌های آزمایشگاهی خوراندند، و هیچ نشانه‌ی منفی در سلامتی‌شان نیافتند. به این ترتیب، کلسیم پروپانوات مورد تایید سازمان غذا و داروی ایالات متحده قرار گرفته است و حتی به وسیله‌ی نانوایان خانگی نیز استفاده می‌شود.

۷. تارترازین

شیرین‌کننده‌ها تنها افزودنی و نگهدارنده مواد غذایی نیستند که به خاطر تاثیر بالقوه‌شان بر افزایش احتمال ابتلا به انواع بیماری‌ها مورد انتقاد قرار گرفته‌اند. رنگ‌های خوراکی نیز مانند شیرین‌کننده‌ها در مظان اتهام قرار دارند. در حقیقت، بسیاری از رنگ‌های خوراکی که در ایالات متحده برای خوش رنگ کردن مواد غذایی کاربرد دارند، در سایر کشورها ممنوع هستند.

یکی از این رنگ‌ها تارترازین (رنگ زرد شماره‌ی ۵) است. تارترازین یکی از انواع رنگ‌های خوراکی است که توصیه می‌کنند که از مصرف آن‌ها اجتناب کنیم. در واقع، برخی ادعا می‌کنند تارترازین باعث بروز آلرژی (حساسیت)، مشکلات رفتاری، بی‌خوابی، بیش فعالی، و سرطان می‌شود.

با این‌که بسیاری ادعا می‌کنند تارترازین به طور بالقوه برای سلامتی خطرناک است، بسیاری از پژوهش‌ها در این خصوص دچار خطاهای زیادی شده‌اند. ولی سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) برای مقابله با احتمال وجود آلرژی به این رنگ خوراکی، تولیدکنندگان مواد غذایی را ملزم کرده است نام تارترازین را در فهرست مواد تشکیل‌دهنده بر روی برچسب محصول درج کنند. هم‌چنین، این سازمان اعلام کرده است، واکنش‌های آلرژیک به تارترازین بسیار نادر بوده‌اند.

به علاوه، سازمان غذا و داروی آمریکا هیچ‌ گونه مدرکی دال بر تاثیر تارترازین بر افزایش احتمال بروز حملات بیماری آسم پیدا نکرد.

۶. اریتروسین

اگر مربا یا آب‌میوه مصرف می‌کنید، احتمالا اریتروسین را نیز مصرف کرده‌اید. ولی نگران نباشید. این رنگ خوراکی نیز آن‌طور که فکر می‌کنید، مضر نیست. اریتروسین که معمولا به آن رنگ قرمز شماره ۳ می‌گویند، رنگ قرمز زیبایی است که برای روشن‌تر کردن برخی مواد غذایی به آن‌ها اضافه می‌کنند. با این‌ حال، برخی ادعاها درباره‌ی اثرات احتمالی اریتروسین بر سلامتی – احتمال تداخل در عملکرد غده‌ی هیپوفیز و تاثیر بر تولید اسپرم – زیبایی رنگ آن را بی‌اثر کرده‌اند.

با این‌که این ادعاها بسیار ناامیدکننده هستند، سازمان غذا و داروی آمریکا اعلام کرده است رنگ قرمز شماره‌ ۳ ضرری برای سلامتی ندارد. پژوهشگران بعد از آزمایش بر روی این افزودنی، نتیجه گرفتند اریتروسین هیچ تاثیر مخربی بر سلامتی انسان و حیوان‌ها ندارد. با وجود این، میزان مصرف این رنگ خوراکی باید محدود باشد.

۵. لسیتین سویا

سال‌ها است که لسیتین سویا در مرز میان خطر و سلامت قرار دارد. با وجود این، بر خلاف بسیاری دیگر از افزودنی‌ها، لسیتین سویا برچسب خطرناک بودن برای سلامتی را به همراه ندارد.

لسیتین سویا نوعی ماده‌ی افزودنی است که به عنوان امولسیفایر، آنتی‌اکسیدان، و محافظ طعم کاربرد دارد. بسیاری ادعا می‌کنند مصرف این ماده می‌تواند به آلرژی منجر شود (زیرا ترکیب آن از سویا مشتق شده است).

هم‌چنین، لسیتین سویا یک محصول اصلاح شده‌ی ژنتیکی است که برای استخراج آن از مواد شیمیایی سمی استفاده می‌شود. با این‌که این مسئله می‌تواند نگران کننده باشد، با خرید محصولاتی که در تولیدشان از لسیتین سویای ارگانیک استفاده شده است، به آسانی می‌توان از خطرات آن جلوگیری کرد.

از لحاظ احتمال بروز حساسیت باید گفت، در طول فرایند استخراج لسیتین سویا، باید تمام ذرات سویا از آن خارج شود، با این‌ حال، ممکن است مقداری از آن در ترکیب نهایی باقی بماند. بنابراین، اگر به سویا آلرژی دارید، بهتر است به طور کامل از مصرف لسیتین سویا خودداری کنید.

علاوه بر این‌ها، برخی از آدم‌ها معتقدند، مصرف لسیتین سویا دارای فواید بالقوه‌ای نیز هست. بنابراین، اگر نام این افزودنی را در فهرست مواد تشکیل دهنده‌ی یک ماده‌ی غذایی مشاهده کردید، لازم نیست نگران شوید.

۴. نیتریت سدیم

نیتریت سدیم ماده‌ی افزودنی و نگهدارنده مواد غذایی است که برای نگهداری از گوشت کاربرد دارد. با این‌که وجود بیکن و ژامبون را مدیون نیتریت سدیم هستیم، بسیار ادعا می‌کنند این ماده می‌تواند باعث بروز سرطان شود. هیچ شکی وجود ندارد که این ادعا می‌تواند صحیح باشد. با وجود این، سرطان فقط وقتی می‌تواند ایجاد شود که مقدار بسیار زیادی نیتریت سدیم مصرف کنیم. نه فقط پنج لایه‌ی باریک از ژامبون.

به طور کلی، نیتریت سدیم یک ماده‌ی افزودنی بی‌خطر به شمار می‌رود. حتی برخی از پژوهشگران ادعا می‌کنند، مصرف این افزودنی برای سلامتی مفید است؛ که این فواید شامل کمک به درمان کم‌خونی داسی‌شکل و مشکلات عروقی پا می‌شود، و حتی فواید مصرف این ماده به این دو مورد نیز محدود نمی‌شود.

۳. نیترات سدیم

نیترات سدیم نیز یکی دیگر از نگهدارنده‌های غذایی است که برای نگهداری از گوشت کاربرد دارد. برخی ادعا می‌کنند، نیترات سدیم می‌تواند باعث بروز بیماری قلبی و سرطان شود. با وجود این، درست مثل نیتریت سدیم، می‌توان از خطرات احتمالی مصرف نیترات سدیم از جمله بیماری قلبی و سرطان نیز جلوگیری کرد. با مصرف مقادیر اندکی از گوشت‌های فرآوری شده، حتی می‌توانید از فواید نیترات سدیم – نظیر کاهش فشار خون – نیز بهره‌مند شوید. نیترات سدیم، حتی با توجه به اثرات منفی احتمالی آن، هم‌چنان به عنوان یک افزودنی غذایی بی‌خطر برای تولید فراورده‌های گوشتی به شمار می‌رود.

۲. دی‌بوتیل هیدروکسی تولوئن

دی‌بوتیل هیدروکسی تولوئن (BHT) ماده‌ی افزودنی و نگهدارنده مواد غذایی شناخته شده‌ای است که برای حفظ تازگی مواد غذایی از آن استفاده می‌شود. در حقیقت، اگر به فهرست مواد تشکیل دهنده‌ی غلات صبحانه نگاهی بیندازید، نام آن را مشاهده خواهید کرد.

با این‌که BHT کارش را به خوبی انجام می‌دهد، بسیاری ادعا می‌کنند این افزودنی و نگهدارنده مواد غذایی می‌تواند باعث بروز مشکلاتی از قبیل سرطان، بیماری آسم، و حتی مشکلات رفتاری در کودکان شود. بسیاری از شرکت‌های تولیدکننده‌ی غلات صبحانه، به خاطر بلوایی که درباره‌ی خطرات بالقوه‌ی BHT به وجود آمده است، این ماده‌ی نگهدارنده را از مواد تشکیل دهنده‌ی محصولات‌شان خارج کرده‌اند تا رضایت توده‌ی مردم را به دست بیاورند.

ولی آیا BHT واقعا مضر است؟

در حقیقت، نه کاملا. هیچ مدرکی درباره‌ی تاثیر BHT بر ابتلا به سرطان، دست‌کم در انسان‌ها، وجود ندارد. دانشمندان با آزمایش BHT بر روی موش‌های آزمایشگاهی متوجه شدند، این ماده‌ی نگهدارنده باعث ایجاد سرطان در پیش‌معده‌ی این حیوان شد – اندامی که در انسان وجود ندارد.

با تعجب باید گفت، دی‌بوتیل هیدروکسی تولوئن (BHT) به عنوان یک ماده‌ی ضد سرطان نیز شناخته می‌شود. با وجود این، مصرف بیش از اندازه‌ی این ماده‌ نیز مانند بیش‌تر افزودنی‌های غذایی، می‌تواند اثرات منفی به همراه داشته باشد.

۱. مونوسدیم گلوتامات

به احتمال زیاد نام مونوسدیم گلوتامات (MSG) را شنیده باشید؛ و احتمالا آن را در غذاها و خوراکی‌های‌تان نیز مصرف کرده باشید. MSG توسط دانشمندی به نام کیکونائه آکدا ساخته شد. وی گلوتامات را از آب گوشت جدا کرد تا طعم قوی آب گوشت را بتوان در سایر انواع غذاها نیز به کار برد.

با وجود این، مصرف کنندگان از بروز سردرد، حالت تهوع، درد قفسه‌ی سینه، کرختی، و بسیاری دیگر از علائم ناشی از مصرف مونوسدیم گلوتامات شکایت کرده‌اند. پژوهشگران برای بررسی علت اصلی این مسئله، به انجام مطالعه‌ای پرداختند؛ در این مطالعه، پژوهشگران به دنبال ارتباطی میان مونوسدیم گلوتامات و علائم فوق بودند.

در نهایت، پژوهشگران هیچ مدرکی درباره‌ی ارتباط میان علائم بیماری و مونوسدیم گلوتامات پیدا نکردند. با وجود این، اگر بیش از ۳ گرم از این ماده را با معده‌ی خالی مصرف کنید، و اگر به این ماده حساسیت داشته باشید، احتمال دارد دچار علائم بالا بشوید. با این حال، مصرف ۳ گرم مونوسدیم گلوتامات به این شکل بسیار غیر معمول است.

ترجمه: تحریریه سایت کسب و کار بازده – امیر رضا مصطفایی

منبع:listverse

۱۰ افزودنی و نگهدارنده مواد غذایی که تا حدی بی ضرر هستند